Hagia Sophia: christelijke leiders zijn verdrietig, ontsteld of stil
Rome – Genève – Moskou
Paus Franciscus besteedde zondag tijdens zijn gebruikelijke Angelusgebed aandacht aan de Internationale Dag van de Zee en groette in het bijzonder allen 'die op zee werken en ver zijn van hun geliefden en hun land'. Maar daarna week de paus onverwacht van zijn geschreven tekst af en zei zichtbaar bezorgd en ontdaan: 'Over de zee gaan mijn gedachten naar Istanboel. Ik denk aan de Hagia Sophia en dat doet me pijn'. Franciscus bezocht de Hagia Sophia in 2014, vlak nadat hij de daartegenoverliggende Blauwe Moskee had bezocht.
De interim secretaris-generaal van de Wereldraad van Kerken, de Roemeens-Orthodoxe priester Ioan Sauca, schreef in een persoonlijke brief aan Erdogan dat de Hagia Sophia sinds 1934, toen het een museum werd, een uitdrukking was van de Turkse 'gehechtheid aan de scheiding van godsdienst en staat' en dat het 'een plaats van openheid, ontmoeting en inspiratie voor mensen uit alle naties en godsdiensten' was. Uit naam van 'de 350 lidkerken in meer dan 110 landen, die samen meer dan een half miljard christenen vertegenwoordigen' uitte Sauca zijn 'verdriet en ontzetting'. Volgens de Wereldraad zijn 'onzekerheden, verdenkingen en wantrouwen' door het besluit onvermijdelijk en is er angst dat nu ook elders ter wereld religieus-geïnspireerde conflicten kunnen uitbreken.
The head of the Geneva-based #WorldCouncilofChurches has written to Turkey’s President Recep Tayyip Erdogan expressing “grief and dismay†from WCC members at his decision to convert the world famous Hagia Sophia into a mosque. https://t.co/qBBl0GPOVZ #WCC
— World Council of Churches (WCC) (@Oikoumene) July 11, 2020
Metropoliet Hilarion van het Russisch-Orthodoxe patriarchaat in Moskou noemde het besluit 'een slag in het gezicht van de wereldwijde orthodoxie', omdat de Hagia Sophia voor orthodoxen een soortgelijk symbool is als de Sint-Pieter in Rome voor rooms-katholieken. De Grieks-Orthodoxe aartsbisschop Hiëronymus van Athene noemde het besluit een 'instrumentalisering van religie voor partijpolitieke doeleinden' en een 'belediging voor zowel de gezamenlijke christenheid, de beschaafde mensheid en ieder weldenkend mens'.
Opvallend is dat Bartholomeüs I, de Orthodoxe patriarch van Constantinopel (Istanboel) die afgelopen 1 juli nog opriep de Hagia Sophia de status van museum te laten behouden om te voorkomen dat het een 21e oorzaak van conflict en confrontatie zou worden, nog niets van zich heeft laten horen.
Aartsbisschop Chrysostomos van Chyprus liet weten de Orthodoxe patriarch van Constantinopel en ere-primaat van de wereldwijde orthodoxie, niet te willen bellen. 'Onze telefoons worden afgeluisterd door de Turken.' De situatie van de oecumenisch patriarch is volgens hem 'delicaat', want 'we weten dat elke keer dat elke keer dat hij iets van zich laat horen, de Turken geïrriteerd raken. We moeten hem beschermen en hem niet in problemen brengen'. Patriarch Daniel van de Roemeens-Orthodoxe kerk stuurde een brief naar Bartholomeüs I om zijn solidariteit te betuigen 'met allen die dit symbool van de universele kerk verdedigen'.
Vanuit de moslimwereld kwam een opvallende verklaring van de voorzitter van de Duitse centrale moslimorganisatie, de oorspronkelijk uit Syrië afkomstige Aiman Mazyek. Het gebouw is volgens hem niet gebouwd om een museum te zijn. Maar 'kunnen moslims en christenen niet ieder op hun beurt in het grote gebedshuis hun godsdienst beoefenen?' vroeg hij zich op Twitter af. Dat zou 'een groots en uniek teken van wederzijds respect' en een bovendien 'uiting van diep begrip tussen de godsdiensten'.
Die #HagiaSophia, wo über ein Jahrtausend gebetet wurde, ist kein Museum. Dennoch sehe im Hinblick des Dialoges der Religionen & Völkerverständigung die Entscheidung problematisch. Können nicht Muslime&Christen im großen Gotteshaus jeweils ihren Gottesdienst beten? Das wäre doch
— Aiman A. Mazyek (@aimanMazyek) July 11, 2020
ein großes und einzigartiges Zeichen des gegenseitigen Respektes und eine Geste tiefen Religionsverständnisses (2/2)
— Aiman A. Mazyek (@aimanMazyek) July 11, 2020
Het eerste vrijdaggebed in de Hagia Sophia staat voor 24 juli gepland. <