Dankzij corona nu nog in leven
Al snel na het ingaan van de lockdown gaf het Expertisecentrum Euthanasie (de vroegere Levenseindekliniek) te kennen tijdelijk geen euthanasie meer te verlenen. Enkele ingezette trajecten worden afgerond, namelijk bij patiënten die terminaal zijn of binnenkort wilsonbekwaam zullen worden. Anderen moeten voor onbepaalde tijd wachten. Zorgverleners bij het Expertisecentrum, aldus de motivatie, zijn harder nodig in de zorg voor coronapatiënten. Bovendien acht men de besmettingsrisico’s voor de eigen artsen te groot. Heel wat artsen bij het Expertisecentrum doen dit werk immers als emeritus-artsen en vallen door hun leeftijd in een groep die extra kwetsbaar is. Net als andere sectoren van de samenleving is het Expertisecentrum nu doende om de reguliere werkzaamheden weer gefaseerd op te starten. Vanwege de vooralsnog zeer beperkte capaciteit neemt men nog geen nieuwe patiënten aan wen wordt eerst gewerkt aan de circa 200 patiënten die voor half maart al een eerste bezoek in het vooruitzicht gesteld hadden gekregen.
laatste redmiddel
Voor zover mij bekend heeft het besluit van het Expertisecentrum geen discussie opgeroepen. Dat is nogal wat, als je bedenkt dat euthanasie voor velen te boek staat als een laatste, zeer effectief redmiddel bij extreem lijden. Eén zin in het persbericht van half maart laat mij daarom niet los: ‘Hoe wrang ook,’ zo schrijft men, ‘euthanasiezorg kan niet als hoogste prioriteit binnen de gezondheidszorg gekenmerkt worden.’ Inderdaad is het beperken van de schade door het virus een maatschappelijke topprioriteit. Maar dat betekent niet dat andere urgente zorg helemaal wordt stopgezet. Zo heeft men steeds 400 ic-bedden beschikbaar gehouden voor patiënten zonder corona, zijn patiënten met agressieve kanker ook in de weken van de lockdown nog gewoon behandeld en krijgen stervende patiënten nog steeds palliatieve zorg. Stel je voor dat hospices zouden zeggen: om besmetting te voorkomen en om levens te redden, leveren we de komende maanden geen morfine, doorligbedden of palliatieve sedatie? Het zou een affront zijn.
'Misschien dat deze pandemie ons weer bepaalt bij het leven als gave.'
Welnu, zijn palliatieve zorg en euthanasie niet allebei bedoeld om groot lijden te beëindigen of voorkomen? Dus als palliatieve zorg nog wèl is doorgegaan, waarom dan euthanasie niet? Waarom schafte men geen beschermende kleding aan en liet euthanasie desnoods aan jongere collega’s over? Het lijden dat mensen ertoe brengt om om euthanasie te vragen, laat zich immers door geen coronavirus tegenhouden?
gelukkig
Dat men de euthanasiezorg heeft opgeschort, zegt daarom impliciet veel over beweerde noodzaak ervan. Gelukkig maar, zeg ik erbij. Kennelijk gaat in tijden van nood de prioriteit toch weer liggen op het redden van levens in plaats van het beëindigen ervan. We zijn als Nederland massaal op de ‘overlevingsstand’ overgegaan en die is ons zelfs het (tijdelijk) opofferen van honderdduizenden banen waard. Ook rondom de aangekondigde voltooid-leven-wet is het opvallend stil. Want terwijl in de afgelopen jaren in toenemende mate werd geklaagd dat de dood maar niet komt, is ons nu duidelijk geworden hoe kwetsbaar ‘leven en welzijn’ zijn. Indrukwekkend zijn de verhalen van hoogbejaarde mensen van wie de levenswil eraf spat en die met alles wat ze in zich hebben, een coronabesmetting hebben overleefd. Misschien – want het is nog te vroeg om hier definitief iets over te zeggen – zal deze pandemie ons weer bepalen bij het leven als een gave in plaats van een opgave.
Dat het Expertisecentrum maandenlang in de pauzestand staat betekent dat straks honderden mensen nog in leven zijn die anders euthanasie zouden hebben gehad.
levenswil
Mij gaat, net zoals overigens ook het Expertisecentrum stelt, het lot van deze afgewezen euthanasiepatiënten zeer aan het hart. Laten we proberen hun leven met zorg, aandacht en praktische hulp draaglijker te maken, in de hoop dat de levenswil zal opflakkeren. In de hoop dat sommigen blij zullen zijn dat het coronavirus hun het leven heeft gered. <
