Zo motiveer je mensen met een uitkering in elk geval níet
‘Goedendag, UWV, afdeling Uitkeringen.’
‘Dag mevrouw, ik heb een baan gevonden. Wat gebeurt er dan met mijn uitkering?’
‘Daar kan ik geen antwoord op geven.’
‘Hoe bedoelt u?’
‘Ja, u zegt het alsof ik dat kan weten.’
‘Maar u berekent toch de hoogte van mijn uitkering?’
‘Nee, nee, nee. Daar ben ik het niet mee eens. Ik zeg altijd: je moet je niet zo’n zorgen maken om je uitkering. Je moet gewoon gaan werken en kijken wat je verdient. Wat je dan nog krijgt van het UWV, is een aanvulling.’
‘Maar ik zou zo graag willen weten waar ik aan toe ben, welk bedrag dat dan is.’
‘Daar kan ik geen antwoord op geven. Het gaat er niet om dat te plannen. Wij moeten ook gewoon per maand kijken hè, eerst kijken: wat is het loon, en wat is dan de aanvulling?’
‘Maar hoe weet ik dan welke rekeningen ik kan betalen?’
‘Als je een uitkering hebt en werkt, dan is die zekerheid er gewoon niet; als je inkomen wisselt, is je uitkering altijd anders. Wij zijn er om de uitkering te betalen, niet om dit soort vragen te beantwoorden. Dag meneer.’
‘Dag mevrouw.’
Dit lijkt haast cabaret, maar dagelijks voeren tientallen mensen dit gesprek met de instantie waarvan ze voor hun inkomen afhankelijk zijn - het UWV, of de gemeente, daar gaat het niet veel anders.
Ik verdiep me nu een jaar of drie erin hoe die ‘aanvulling’ van het inkomen tot stand komt bij instanties, en verbaas me nog altijd over de willekeur in dat proces – en over het slechte contact hierover tussen overheden en de burger. Daar hoor je zelden iets over. Hooguit haalt iemand het nieuws wanneer het besluit van UWV of de gemeente over de hoogte van de aanvulling onrechtvaardig is.
Zoals begin dit jaar, toen de licht verstandelijk gehandicapte Jan (32) in het nieuws kwam omdat hij de bonus die hij had gekregen van zijn werkgever omdat hij twaalfenhalf jaar in dienst was, had moeten terugbetalen aan het UWV. Ik denk dat zijn bewindvoerder die dag één van een tiental ‘klanten’ was die dit gesprek met UWV voerde.
Hij besloot er een brief over te schrijven die hij naar een krant stuurde. Hij schreef: ‘Weg is je verlangen om iets extra’s te doen.’
succesfactoren
Al in 2017 verscheen er een analyse van honderden wetenschappelijke studies naar succesfactoren bij begeleiding van uitkeringsgerechtigden. Die succesfactoren bleken samen te vatten in een paar woorden: maatwerk, intensief contact met de ‘klant’ en geen druk. Eén persoonlijk gesprek van mens tot mens maakt al een verschil.
Toch voeren we in 2020 nog altijd dit soort telefoongesprekken tussen instanties en burgers. Hoe kunnen we ooit verwachten dat mensen ‘zelf regie nemen’ of ‘zelfstandig overzicht houden’? Eerlijk: zou u na dit belletje weten wat u te doen stond?
Deel 1 van de serie:
Deel 2:
