En nu een vredesakkoord tussen de taliban en de Afghaanse regering

Wat een vredesovereenkomst heet, heeft meer weg van een terugtrekkingsovereenkomst. Om het iets positiever te stellen: het is een openingsakkoord voor de belangrijkste onderhandelingen die komen. Het akkoord is een stap vooruit, maar de moeilijkste onderhandelingen gaan nu pas beginnen: tussen de taliban en de huidige Afghaanse regering zelf.

Na een 19-jarige oorlog trekken de VS zich terug uit Afghanistan. De partijen zijn overeengekomen dat het aantal Amerikaanse manschappen wordt teruggebracht van 12.000 naar 8.600 in de eerste 135 dagen. In de daaropvolgende 9,5 maand trekken de Amerikanen en de coalitiepartners (inclusief Nederland) zich volledig terug.

De taliban hebben op hun beurt toegezegd geen onderdak meer te bieden aan groepen als al-Qaida en ISIS. Een eis van de VS die direct gerelateerd is aan de oorspronkelijke reden om Afghanistan binnen te vallen. Het is echter de vraag of de taliban zich nu en in de toekomst aan deze belofte kunnen en willen houden.

Hoe lang is Westen nog bereid Afghanen financieel te steunen?

uitruil

Dat de VS en de taliban het ondanks de grote verschillen over een aantal basale punten eens zijn geworden, betekent niet dat dit ook geldt voor de Afghaanse regering. In het akkoord komen de VS en de taliban tot een staakt-het-vuren. Dat geldt echter niet voor aanvallen van de taliban op de geplaagde Afghaanse overheidstroepen. Die gaan onverminderd door. Ook de uitruil van gevangenen die in de overeenkomst met de VS is vastgelegd, loopt direct tegen moeilijkheden aan. Hoewel de VS hiermee instemden, zei de Afghaanse president Ghani kort na het tekenen van het akkoord dat hij de talibanleden niet vrij wil laten. Daarbij komt dat de door het Westen gesteunde Afghaanse regering intern zeer verdeeld is. Abdullah Abdullah, de tegenstrever van president Ghani in de recente presidentsverkiezingen, heeft aangegeven de verkiezingsuitslag niet te erkennen en gedreigd zijn eigen parallelle regering te beginnen. Ook bestaat er onzekerheid over hoe invloedrijke Afghaanse krijgsheren binnen het staatsapparaat zich gaan opstellen.

De taliban zeggen nu wel open te staan voor directe onderhandelingen met de Afghaanse regering, iets wat men eerst niet wilde. Hier doemt direct een nieuw obstakel op. De taliban erkennen de grondwet en de democratie van Afghanistan niet, en lijken daar ook niet toe bereid. De taliban voerden in de jaren ’90 een autoritair bewind, gebaseerd op een gewelddadige interpretatie van de sharia. Het is de vraag of de grote ideologische afstanden te overbruggen zijn. Niet in de laatste plaats zijn het activisten voor vrouwenrechten en etnische minderheden als de Hazaras die hun hart vasthouden bij het idee dat de taliban overheidstaken gaat krijgen. Toch zullen de huidige regering, de taliban en invloedrijke krijgsheren via onderhandelingen tot een vorm van machtsdeling moeten komen.

financieel

Mocht het tot een compromis komen dan zal de politieke stabiliteit van de regering ook voor een groot deel afhangen van hoe lang het Westen bereid is de Afghaanse staat financieel te blijven ondersteunen. Het voortzetten van steun voedt de diepgewortelde corruptie, maar het volledig terugtrekken van financiering kan een implosie van het staatsapparaat inhouden.

De Afghanen worden geacht de moeilijkste thema’s nu met elkaar op te lossen. Een vredesakkoord tussen de huidige regering en de taliban is niet ondenkbaar, maar het zal veel politiek vernuft eisen. Het akkoord tussen de VS en de taliban is een belangrijke stap, maar het echte werk gaat nu pas beginnen.