Hoe komt het dat we de zorg van verpleegkundigen niet op waarde schatten?

In mijn ziekenhuis hangen spandoeken. Over relingen en balustrades hangen grote lakens met de uitgesproken wens van een loonsverhoging van rond de 5%. Het zijn de aandachttrekkende symbolen van nóg een beroepsgroep die niet lekker in zijn vel zit. Na de leraar, de boer en de bouwvakker roert zich de verpleegkundige. En ze menen het. Enkele weken geleden werd er al een zondagsdienst gedraaid en woensdag volgt een landelijke staking.

Dat is zeer ongebruikelijk en dat verwacht men eigenlijk niet van deze beroepsgroep. Je gaat in de zorg werken vanuit een roeping, een inwendig brandende barmhartigheid en een onbaatzuchtige toewijding. Dan laat je de patiënt toch niet de dupe worden van je ontevredenheid over je inkomen.

iets anders gaan doen

Maar het water staat hun kennelijk aan de lippen. De werkdruk in de zorg wordt als zeer hoog ervaren. Het ziekteverzuim is hoog. Vervangend personeel is lastig te vinden. Operatiekamers en afdelingen worden uit personeelsgebrek gesloten. Opnamestops zijn aan de orde van de dag. Oudere, ervaren verpleegkundigen houden het voor gezien en jonge, onervaren stagiaires worden voor de leeuwen geworpen.

En voor de toekomst moeten we vrezen. Onderzoeken onder het personeel laten zien dat ze in groten getale van plan zijn de komende jaren iets anders te gaan doen, terwijl er juist behoefte is aan meer personeel. Wat er dan eventueel op de markt komt, zijn nog meer jonge, onervaren mensen, die zich moeten ontfermen over steeds complexere, ernstig zieke oudere patiënten met steeds veeleisendere, kritische familieleden die hoge verwachtingen hebben.

Achter de beloningsfrustratie schuilt ook een waarderingsfrustratie. Geld maakt niet gelukkig en het effect van een wat hoger salaris is slechts tijdelijk. De vraag om 5 procent loonsverhoging is echter volstrekt legitiem.

niet op waarde geschat

In de vaart der volkeren en de toenemende welvaart wordt er in diverse sectoren goed geld verdiend. Soms is dat transparant en acceptabel; soms leidt dat tot collectieve verontwaardiging. Dan worden er vragen gesteld over het moreel kompas van de bankier, de CEO, de topvoetballer en de talkshowhost. Maar er is ook veel schimmigheid over het inkomen van de manager, de ICT’er of het externe bureau dat in het ziekenhuis de softwareperikelen begeleidt. Transparantie over wie wat verdient, kan bijdragen aan inzicht, welke arbeid wij in ons land waarderen en honoreren. Dan kunnen we allemaal zien dat de verpleegkundige en de leraar veel te weinig verdienen.

Hoe kan het dat we in ons land de troostende woorden, de verzorgende handen en de helende aandacht van de verpleegkundige niet naar waarde weten te schatten?

Recent rende iemand mij voorbij met op zijn T-shirt de opdruk ‘People matter, results count’ en toen bedacht ik dat dat misschien wel de kern is. In de zorg moeten we oneindig veel registreren en is het aantal kwaliteitsmanagers sterk toegenomen, maar zorg, liefde, aandacht en betrokkenheid zijn lastig in cijfers uit te drukken. En wat je niet kunt meten, kun je ook niet belonen.

liever zorgrobots?

Achter de roep van de verpleegkundige schuilt een verwijt aan een overheid die vergeten is echte aandacht te schenken aan de niet-materiële waarden in onze samenleving. Hoeveel wilt u pinnen voor de troostende woorden van een verpleegkundige? Hoe waardeert u de ondersteunende armen van de nachtzuster, als u in een vreemde ziekenzaal uw weg probeert te vinden? In alle Excelfiles die deel uit maken van de maandelijkse rapportages, is de kwaliteit van die arbeid lastig terug te vinden.

Of we leggen ons erbij neer en accepteren dat we over tien jaar de data downloaden uit een robot, die liefdeloos uw stramme lijf heeft gewassen zonder aandacht voor de tranen in uw ogen. Laat ik het niet sentimenteler maken.

De staking is een luide roep om waardering en aandacht, van een beroepsgroep die dagelijks aan den lijve de toenemende en steeds complexere zorgvraag ervaart, in een omgeving waar in voorgaande jaren de bezuinigingsrondes hard hebben toegeslagen. Ze hebben geen tractoren of bulldozers om het Malieveld om te ploegen of een stadhuis te rammen, maar kunnen hier en daar wel de nodige prikken uitdelen. Dat doen ze die stakingsdag dan niet in de patiënt, maar wel in de ziel van heren en dames politici. Laten we voor nu zeggen dat dat helend zou kunnen werken. <