Doorstart voor de Opwekkingsbundel

Ieder jaar komt er uitbreiding bij de bundel met Opwekkingsliederen. We zitten inmiddels op bijna 800 liederen en jaarlijks komen er ruim tien bij. Ooit begonnen als aanvulling op bundels als Johan de Heer en Glorieklokken, is het inmiddels de standaard in veel evangelische gemeenten.

De bundel heeft daarmee een zekere monopoliepositie verworven. De vraag is of dit goed is en of er een goed alternatief is.

gemis

De bundel bestaat voor het grootste deel uit veelal uit het Engels vertaalde lofprijs- en aanbiddingsliederen. Logisch, want in de jaren zeventig van de vorige eeuw werd hieraan juist een gemis gevoeld. De makkelijk zing- en speelbare koortjes werden populair en zijn inmiddels volgroeid naar pop-georiënteerde liederen met een herkenbare coupletrefrein-structuur, die goed aansluiten bij de huidige cultuur.

Hieraan zitten wel nadelen. Er is weinig ruimte voor de negatieve aspecten van ons (geloofs)leven. En het gevaar bestaat dat er zo veel focus op de aanbidding komt dat er geen duidelijke context meer is. Sommige liedjes zijn eerder liefdesliedjes waarbij God het onderwerp is. De individualistische cultuur komt hier tot uiting, als vooral vanuit de persoonlijke beleving wordt gezongen.

Psalmboek

De meetlat die ik hiernaast wil leggen, is de Bijbel, in het bijzonder het Psalmboek, waaraan we als evangelischen veel belang hechten.

Daarin valt op dat er een grote verscheidenheid aan liederen is. Er staan niet alleen pure lofprijs- en aanbiddingsliederen in, maar ook wijsheidspsalmen, klaagliederen (veertig procent!), liederen van trouw en dankzegging, leerdichten. En wat een veelheid aan emoties, positieve en negatieve: vreugde, vertrouwen, rust, vrede, maar ook pijn, verdriet, woede, twijfel, onrust, ongeduld.

De vergelijking is in het nadeel van Opwekking. Bijvoorbeeld naar klaagliederen zoeken is een uitdaging; ik kom met een ruime definitie niet verder dan ongeveer twintig liederen.

pijnlijk

Brian Doerksen, van wie ook een aantal liederen in deze bundel staan, vraagt zich af of we niet onze pijn en ons verdriet ontkennen, in de hoop dat ze op magische wijze verdwijnen. Het is pijnlijk en ik spreek uit eigen ervaring om tijdens minder leuke situaties in het leven een hele dienst alleen maar vrolijke liedjes te zingen. Het goede nieuws is overigens dat hier de laatste jaren in de bundel wat meer aandacht voor is.

In de Psalmen is veel ruimte voor de eigen beleving; er is dus in principe niets mis mee. Het verschil is dat er in de Psalmen vrijwel altijd een context is, waardoor er houvast is. Vergelijk Opwekking 757 (Zo goed, Heer, U bent zo goed voor mij) maar eens met Psalm 136 (Looft de Heer, want Hij is goed). Aanbidding staat altijd in een bredere context en is gegrond in wie God is en in zijn heilsdaden. Die bredere context mis ik soms in Opwekking.

concurreren

Juist omdat Opwekking zon belangrijke positie heeft in evangelische gemeenten, is het goed dat er iets gaat veranderen.

Vanuit mijn rol in mijn gemeente kan ik maar kleine veranderingen doorvoeren. We gaan binnenkort onder andere wat stevige psalmen zingen uit Psalmen voor Nu (9 en 130). Maar daarmee trek ik de balans niet recht.

Tot mijn grote vreugde zie ik dat Opwekking sinds een jaar of vijf zelf ook meer diversiteit aanbrengt in de liederen, bijvoorbeeld door liederen van Sela en Psalmen voor Nu op te nemen. Maar ook dat trekt de balans niet recht.

Is er een alternatief? Een andere bundel? Dan moet je concurreren met Opwekking, bij voorbaat een kansloze zaak.

frisse start

Zou het niet beter zijn als Opwekking zelf met een bundel 2.0 komt? Van de huidige bundel wordt, schat ik op basis van gegevens van mijn eigen gemeente, een kwart gezongen.

Er staat veel goeds in de bundel en dat mogen we zeker vasthouden. Vul aan met liederen uit andere genres. Het liefst alle psalmen (bijvoorbeeld van Psalmen voor Nu, The Psalm Project of Levenslied) en kijk ook naar het Nederlands taalgebied (Schrijvers voor Gerechtigheid, maar ook nieuwe uitvoeringen van oude Johan de Heer-liederen van bijvoorbeeld Kees Kraayenoord en Joke Buis vergeet het oude niet!). En de bundel dan in een wat minder hoog tempo aanvullen.

Wat een frisse start! Zal dat de (evangelische) gemeenten geen zegen brengen? Ik geloof van wel.