Nieuwe epidemie houdt ons uit de slaap
Infobesitas, gedefinieerd als een continue honger naar informatie met de onderliggende angst om dingen te missen (Fear of Missing Out, FOMO), is een aandoening die zichtbaar toeneemt in de samenleving.
Met name bij jongeren is er sprake van een forse toename; kinderartsen behandelen steeds vaker pubers met slaaptekort door hun FOMO en deelname aan Whatsapp-groepen die vaak s nachts doorgaan. Ook het percentage mensen dat moeite heeft zich gedurende langere tijd op één taak te concentreren lijkt gestaag toe te nemen.
twintig keer
We krijgen gemiddeld twintig keer zoveel informatie te verwerken als twintig jaar geleden en onze hersenen lijken daarbij ook te veranderen, zoals onder andere betoogd in de bestseller The Shallows What the Internet is doing to our brains van Nicholas Carr. In sommige kringen ben je bovendien hopeloos ouderwets als je op momenten van nationale saamhorigheid, zoals op donderdag 17 juli met vlucht MH17, gewoon naar Nederland 1 kijkt zonder daarnaast op een tweede scherm een liveblog of de timeline van Twitter te volgen.
Fotos van de rampplek, lichamen van slachtoffers alsmede opengeslagen paspoorten waarin namen duidelijk te lezen waren, nabestaanden met hun jas over het hoofd geslagen: het kwam allemaal voorbij die bewuste donderdagavond.
Verschillende media worstelen met hun mate van informatievoorziening; dit bleek recentelijk nog rond de toelichting die verschillende nieuwsbronnen gaven waarom ze wel of niet bepaalde details rond de zelfdoding van acteur Robin Williams hadden gepubliceerd.
taalbarrière
De infobesitas-epidemie is ook aan mij niet voorbijgegaan. Lange tijd nam ik via zo veel mogelijk kanalen nieuwsfeiten tot me, en ik beken dat ik het voorlezen aan mijn kinderen weleens ingekort heb om het openingsitem van het Journaal niet te hoeven missen. Een en ander kwam tot een hoogtepunt toen ik in 2011 Nieuwskenner van het Jaar werd op Radio 1. De vraag welke levensvreugde het je brengt als je weet in welke Londense wijk de rellen destijds begonnen, verdwijnt gemakkelijk naar de achtergrond.
De recente vakantietijd leende zich goed voor het observeren van lotgenoten; zo waren er campinggasten die dagelijks vanaf het Franse platteland in de auto stapten naar de dichtstbijzijnde plek met wifi om de krant binnen te halen op hun tablet.
Afkickverschijnselen onder fervente gebruikers van sociale media waren ook bepaald geen zeldzaamheid (de term digitaal detoxen viel in dit kader) en sommigen waagden zich ondanks de evidente taalbarrière zelfs aan een Franse krant, om toch maar iets mee te krijgen.
recht op niet-weten
In de medische wereld bestaat er zoiets als het recht op het niet-weten; dit is wettelijk vastgelegd in de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst. Dit kan dan gaan om iemand die zich, ondanks diverse familieleden met borstkanker, niet laat testen op dragerschap van een borstkankergen. Of iemand kan ervoor kiezen geen MRI-scans meer te willen om de uitgebreidheid van zijn of haar kanker in kaart te brengen. Dit recht op het niet willen weten laat zich ook vertalen naar de nieuwsgaring.
Zo zijn er velen die steevast de buitenlandpaginas van de krant overslaan of berichten waarin oorlogsverslagen worden gegeven. Ik hoef al die ellende niet te zien, of Voor mij even geen Gaza meer zijn veelgehoorde excuses. Deze mensen hebben zich blijkbaar gerealiseerd dat sommige nieuwsberichten hun geen meerwaarde of toename van levensgeluk bieden. Is dat egocentrisch of zijn deze mensen dan per definitie minder met het wereldleed begaan? Mijns inziens niet per se.
In de geneeskunde staat het recht op het niet-weten soms haaks op de plicht van de arts om informatie te verstrekken. Deze controverse zien we ook tussen producenten en consumenten van nieuws; dat we het van beide kanten gezond moeten houden is evident.
