Het nieuwe Turkije en Erdogans wraak

Het oude Turkije bestaat niet meer. Het nieuwe Turkije is hier, jubelde een opgetogen Turkse premier Tayyip Erdogan eergisteravond, toen duidelijk werd dat bij de lokale verkiezingen zijn AK-partij veruit de grootste partij was geworden.

Geen saaie gemeenteraadsverkiezingen, daar in Turkije, met lokale lijsttrekkers op de verkiezingsposters. Overal stuitte je op de affiches met het portret van Erdogan. Die beschouwde de verkiezingen als een referendum, na de felle protesten vorig jaar tegen zijn regering en de aantijgingen van corruptie tegen naaste medewerkers en zelfs tegen zijn zoon Bilal.

vijand

Erdogan won de krachtmeting. En dat zullen zijn politieke tegenstanders voelen, dreigt hij: Zij die chaos hebben verspreid en de belangen van Turkije hebben verraden, zullen de prijs daarvoor betalen. Het zal er hard aan toe gaan, maakt Erdogan duidelijk: Vanaf morgen zijn er wellicht figuren, die zullen vluchten. Met reden, want we zullen de schuilplaatsen van de vijanden binnendringen.

Dat is geen taal van een politicus die naar eenheid in het land streeft. Dat is de taal van een politicus die democratie beschouwt als een systeem waar de partijleider die de meerderheid heeft, zijn wil kan opleggen aan de rest van het land. Wie zich verzet, is dus niet democratisch en een vijand van het land en het volk. Een verrader, die je vast moet zetten.

vernederingen

De bedreigingen van Erdogan zijn geen loze kreten. Nog vóór duidelijk was dat zijn partij had gewonnen, heeft hij persoonlijk aangifte gedaan tegen hoofdredacteur Bülent Kenes van de krant Zaman, diens adjunct-hoofdredacteur Mehmet Kamis, columnist Emre Uslu van de website Todays Zaman, de journalist Önder Aytac en tegen het voormalige hoofd inlichtingen van de politie in Istanbul, Ali Fuat Yilmazer.

De laatste drie kunnen wellicht niet eens meer vluchten, want Erdogan eiste ook een reisverbod tegen hen. Kenes en Kamis zijn aangeklaagd omdat ze in hun tweets Erdogan zouden hebben vernederd. En dit is nog maar het begin.

website

Laat me dit zeggen, Erdogans antwoord komt nog, citeert de Guardian Can Paker van de denktank Tesev in Istanbul. Hij zal de politie en het justitieel apparaat hardhandig en compleet schoonvegen. En hij zal de pers die de lekken (over corruptie en de politiek tegenover Syrië, JvB) steunde, zuiveren. Hij zal dat zeer beslist gaan doen.

De afgelopen dagen waren daar al tekenen van te zien. In Turkije kregen kranten die kritisch tegenover Erdogan staan, als de Zaman, te maken met forse cyberaanvallen die de website van de kranten volledig platlegden. Gistermorgen was het op de redactie van het Nederlands Dagblad eerst niet mogelijk, de oppositiebladen in Turkije te lezen. Eerder heeft Erdogan Twitter al laten verbieden, gevolgd door Youtube.

aanvaring

Als Erdogan inderdaad deze lijn kiest, en alles wijst daarop, zal hem dat in een stevige aanvaring met de EU brengen. Het aanpakken van de persvrijheid, het afschilderen van de oppositie als vijanden die uit hun schuilplaatsen verjaagd zullen worden, past duidelijk niet bij welke Europese opvatting van democratie en vrije samenleving dan ook. In augustus staan in Turkije de presidentsverkiezingen gepland en de algemene verwachting is dat Erdogan zich daarvoor kandidaat wil stellen.

Dat gaat dan hoogstwaarschijnlijk gepaard met een grondige wijziging van de machtsverhoudingen. Erdogan heeft een jaar geleden aangegeven dat hij een sterk presidentschap naar Amerikaans voorbeeld wel zag zitten. Turkije zal dan niet langer een democratie zijn, concludeerde columnist Kadr Gürsul van de Arabische Al-Monitor toen al, maar het regime van een verkozen sultan.

vluchten

De uitspraak van Erdogan in zijn overwinningsspeech dat dit de bruiloftsdag is van het nieuwe Turkije, waarna hij zal bouwen aan een sterkere democratie wijst in deze richting. Geen demonstraties die proberen de politiek van Turkije door niet-politieke middelen vorm te geven.

Geen vernederende columns in een vrije pers, die de premier of de president scherp kritiseren. Maar het Turkije van Erdogan en de zijnen. En wie zich daartegen blijft verzetten, kan wat hem betreft maar beter vluchten. Naar Europa, bijvoorbeeld.