Luister naar

Hoogbegaafden zijn hoog-religieus

Nieuws
De conclusie van drie Amerikaanse psychologen dat intelligente mensen minder geneigd zijn te geloven (ND 14 augustus) doet hoogbegaafden geen recht, maar ook de kerk niet. Wel zijn er factoren die het voor hoogbegaafden moeilijk maken vorm te geven aan hun Godservaring.
Dineke Van Kootenvoorzitter van Choochem vereniging ter ondersteuning van hoogbe.. eigenaar van Emmaüs Coaching
zaterdag 17 augustus 2013 om 08:12
Hoogbegaafden zijn hoog-religieus
Hoogbegaafden zijn hoog-religieus

Een hoogbegaafde is zich over het algemeen meer bewust van wat hij niet weet, dan van wat hij wel weet. Daardoor weet hij of zij ook dat een mens beperkt is en dat er wel een God moet zijn. Hoogbegaafden zijn naar mijn ervaring hoog-religieus en ook hoog-sensitief. Ze hebben al jong een Godsbesef en vaak ook door hun hoog-sensitiviteit Godservaringen.

De hoogbegaafde is heel kwetsbaar wanneer hij of zij die ervaringen deelt met anderen (leeftijdsgenootjes of ouderen). Bovendien zorgt hun hoog-sensitiviteit ervoor dat zij haarscherp aanvoelen of er iets is en of iets klopt. De hoogbegaafde zoekt voortdurend naar antwoorden op vragen, naar verbanden en naar redenen van inconsistenties. Omdat zij net zolang op zoek blijven totdat zij een antwoord hebben gevonden, onderzoeken zij onderwerpen heel breed.

Niet de Bijbel of de God van de Bijbel is voor hen het probleem, maar wel de dogmas en de invulling die mensen daaraan geven. En dan met name de dominee, de ouderling, de leerkracht, de ouder die niet kan uitleggen waar een bepaalde leerstelling of traditie vandaan komt en waarom die belangrijk is. Een hoogbegaafde haakt niet af als iemand zegt: ik weet het niet, maar wel als er een argument gegeven wordt dat niet klopt, als iemand een ander napraat zonder dat het een eigen waarheid is geworden. Zeg liever eerlijk ik weet het niet of laten we het samen uitzoeken, maar scheep hen niet af met een flauw antwoord of een verwijt. Hoogbegaafden willen graag bij de kerk blijven, maar kunnen er niet tegen als mensen niet eerlijk of open zijn.

vorm en inhoud

Een hoogbegaafde kan soms precies vertellen wat een predikant twee maanden geleden zei in de preek, terwijl hij afgelopen zondag precies het tegenovergestelde beweerde. Wanneer een hoogbegaafde daarop aan de predikant vraagt wat het verschil is, voelt deze zich soms onbedoeld aangevallen en geeft hij een afwerende reactie. Je hoort aan een predikant immers geen kritische vragen te stellen, maar toch doe jij dat!

Mensen met een ander IQ ervaren een verschil tussen vorm en inhoud. Soms is bij hen de vorm belangrijker dan de inhoud. Hoogbegaafden ervaren vorm en inhoud van een boodschap echter als hetzelfde. Dat verstoort soms de communicatie: de hoogbegaafde heeft wanneer de vorm belangrijker is dan de inhoud het gevoel niet serieus genomen te worden en afgerekend te worden op dingen waar het niet om gaat, de buitenkant.

Dr. Tessa Kieboom, directeur van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek Antwerpen, vertelt tijdens lezingen vaak het voorbeeld van een hoogbegaafde jongen in de brugklas. Zijn docente Frans kan geen orde houden. De jongen ziet dat, analyseert het en schrijft haar in de herfstvakantie een mail, waarin hij haar vertelt waarom ze geen orde kan houden en wat ze daaraan zou kunnen doen. De lerares is hoogst verontwaardigd. Hoe durft zon snotaap!

Ook de directeur vindt zijn gedrag ongepast, evenals haar collega-docenten. De jongen wordt op het matje geroepen en moet zijn excuses aanbieden. Als hij dat vervolgens weigert, wordt hij van school gestuurd.

Het lijkt alsof deze jongen voor problemen zorgde, maar hij begrijpt niet wat hij verkeerd heeft gedaan. Hij wilde haar helpen door haar probleem te analyseren de inhoud. Hij had als jongen op deze leeftijd echter niet zon e-mail aan zijn docent mogen sturen de vorm.

geloofsontwikkeling

Het onderzoek van de Amerikaanse psychologen baseerde zich onder meer op een decennialang lopend onderzoek onder kinderen met een IQ boven de 135. Van de jonge jaren tot in de ouderdom week hun religiositeit duidelijk af van het gemiddelde. De godsdienstpsychologie laat diverse fasen in de geloofsontwikkeling zien. Hoogbegaafde kinderen doorlopen deze fasen veel sneller dan hun leeftijdsgenoten. Daardoor stellen ze op jongere leeftijd al vragen die voor een volwassene niet makkelijk te beantwoorden zijn. Ze wijken dus inderdaad af van het gemiddelde. Maar in plaats van deze jongeren serieus te nemen, worden zij vaak als lastig bestempeld en in een hoek gezet van ongelovig, terwijl het juist een honger is naar God!

Hoogbegaafden zijn over het algemeen enthousiaste mensen die zich graag voor kerk en gemeente inzetten. De ervaring is dat zij veel geven en daarvoor weinig voeding terug krijgen. Maar ook krijgen hoogbegaafden gemakkelijker verwijten dan erkenning, omdat ze anders denken en vaak visionair zijn. Verwijten als: Wie denk je wel dat je bent? Kun je nou nooit eens tevreden zijn? Waar haal je het vandaan! Jij maakt je ook overal zorgen over! Kun je je niet gewoon tot één richting beperken?

Dan zie je de hoogbegaafde zich na verloop van tijd langzaam terugtrekken en aan de rand van de gemeente zijn plaats innemen, of ze gaan zwerven. Ze komen dan terecht bij andere kerken en religies die wel een antwoord willen geven op hun vragen. Sommigen raken zodanig teleurgesteld dat ze de zoektocht opgeven.

uitdaging

De onderzoekers suggereren dat hoogbegaafden minder met religie hebben, omdat zij niet alleen op hun intuïtie willen afgaan, maar analyseren wat ze zien en horen. Hoogbegaafden zijn inderdaad onverzadigbaar in het zoeken naar kennis. Dat zorgt ook bij preken dat een hoogbegaafde vaak genoegen moet nemen met weinig. Ze willen graag meer, dieper en verder, en ontdekken daardoor soms Bijbelse lijnen die door de omgeving als niet relevant wordt ervaren. Hierdoor ontstaat eenzaamheid in hun geestelijk leven. Dit is geen teken van minder belangstelling voor religie, maar juist van een andere benadering. Hier ligt een uitdaging voor de kerk.

Aan de andere kant is de hand van een hoogbegaafde ook weer snel gevuld wanneer er genoeg stof aangeboden wordt. Of zoals Sjirk Kuijper het in zijn commentaar van 14 augustus verwoordt: Eindeloze herhaling, onverzorgde taal, slordige exegese, menselijk moralisme, geposeerde eruditie: het kunnen kwellingen zijn voor de analytisch aangelegde luisteraar. Die misschien meer zegen had ontvangen uit het eenvoudig lezen van wat Bijbelverzen, een beproefde tekst uit de geschiedenis van de kerk, het zingen van enkele psalmen of gewoon een tijd van stilte.

Een hoogbegaafde heeft meer hobbels te overwinnen om actief bij een kerk te blijven. Daarom is mijn verzoek: neem hoogbegaafden serieus. Word niet misleid door het Amerikaanse onderzoek, denk niet dat hoogbegaafden toch geen interesse hebben voor het evangelie. Hoogbegaafden kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan uw gemeenteleven!

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.

Behandeling in de gesloten jeugdzorg heeft geen enkele kans van slagen zolang het aan echte nabijheid van hulpverleners ontbreekt.

Staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden, zet jullie boosheid over gesloten jeugdzorg om in actie

Hoe kan het dat staatssecretaris Van Ooijen (VWS) zegt dat de gesloten jeugdzorg misschien maar wat langer open moet blijven? Maak liever meer vaart om goede alternatieven te vinden, betoogt Margot Ende-van den Broek.

De Duitse bondskanselier Scholz staat onder druk: welke wapens gaat hij Oekraïne leveren?

Bondskanselier Scholtz kan een andere keus maken en zo een moreel belangrijke daad verrichten

Komende paasdagen vinden in Duitse steden vredesdemonstraties plaats. De leuze is: ‘Nooit weer oorlog is nú’. Want nú wordt besloten welke wapens Duitsland aan Oekraïne levert. Hans Ester legt uit hoe gevoelig dat ligt.