Luister naar

Hulp zoeken is geen teken van zwakte

Nieuws
Duizenden mensen gaan in therapie, maar erover vertellen valt nog niet mee. Iemand die naar een psycholoog gaat, is geen ontspoorde trein; hij of zij werkt hard om de locomotief weer op het goede spoor te krijgen.
Sophia Geuze Sophia Geuze • redacteur
zaterdag 9 februari 2013 om 10:33

Goede sessie gehad bij mijn zielenknijper. Mijn openheid op Twitter laat de één schrikken. Zon opmerking zou me mijn hele leven blijven achtervolgen en slecht zijn voor mijn reputatie. Maar anderen vinden het juist goed dat ik laat zien dat ik hard aan mezelf werk. Als ik gebed vraag in mijn kerk, vinden veel mensen dat dapper of moedig. Het zet me aan het denken. Die reactie krijg je niet als je gebed vraagt voor een operatie.

Therapie is geen vies woord meer maar de openheid over in therapie gaan, is nog niet groot. Al zijn genoeg bekende Nederlanders die open zijn geweest over hun depressie of burn-out: Manuel Venderbos, Karin Bloemen, Huub Stapel, Angela Groothuizen, Joop van den Ende, Nilgün Yerli, Loretta Schrijver, Hans Otjes, Lee Ann Vermeulen, Adrian Verbree. Wie echt opgenomen is, is daar minder open over. Myrthe van der Meer schreef PAAZ, een semiautobiografische roman over een psychiatrische inrichting, onder een pseudoniem.

cijfers

Een op de drie volwassenen heeft ooit in zijn leven last van een psychische stoornis, blijkt uit cijfers van het Trimbos Instituut uit 2010 (niet-medische klachten als een burn-out vallen hier nog buiten). Het aantal is de afgelopen tien jaar stabiel. Jaarlijks komen er naar schatting 191.400 mensen met een psychische aandoening bij, bleek vorige maand uit de eerste resultaten van een nieuw Trimbos-onderzoek.

Een op de drie vraagt ervoor hulp bij een huisarts, psycholoog of informeel. Het gaat onder meer om stemmings-, angst- en middelenstoornissen. In deze laatste groep (alcohol- en drugsgebruik) komen relatief veel mannen voor. Vrouwen hebben vaker last van depressies en fobieën. Vier op de tien Nederlanders heeft een vorm van therapie gevolgd, concludeerde Mind Magazine na een onderzoek in 2009.

lachwekkend

In veel tv-programmas komt therapie ter sprake of vult het de complete zendtijd: Kijken in de ziel, Over de streep, In voor- en tegenspoed, Een dubbeltje op zijn kant, Uitstel van executie. Ook in tv-fictie is veel ruimte voor therapeuten. Soms heel serieus, zoals in de twee seizoenen van In therapie, waarin een spectrum aan problemen voorbijkwam: trauma, zelfmoordpoging, ernstige ziekte, huwelijksproblemen, moeilijke relatie met ouders, onvervulde kinderwens of op jonge leeftijd een ouder verliezen.

In andere programmas is de therapeut of de psychiatrie vooral lachwekkend, zoals in de jeugdserie Loenatik of dokter Rossi in Gooise vrouwen. Het boek PAAZ wordt momenteel een tv-serie gemaakt door regisseur Anne de Clercq.De drempel om hulp te zoeken bij psychische problemen is lager geworden. Tegelijkertijd blijft het voor veel mensen een taboe, zegt Marjan Heuving van kennisinstituut Trimbos.

zwaktebod

Psycholoog Hans t Hart (50) heeft ervaring met individuele en relatietherapie. Ik merk dat meer mensen besluiten hulp te zoeken dan toen ik als psycholoog begon. Dat taboe is doorbroken, maar er wordt nog steeds niet gemakkelijk gepraat over in therapie gaan. Mensen vinden het niet fijn te moeten toegeven dat het niet goed gaat. Het is beladen om te vertellen dat je naar een psycholoog of psychiater gaat.

Dat is toch een erkenning dat je het zelf niet kan. Vooral mannen hebben daar last van, zeker in relatietherapie. Zij hebben het gevoel dat ze het niet goed genoeg doen. t Hart ging meer dan 25 jaar geleden zelf in therapie. Als ik toen zei dat ik psycholoog was, zeiden mensen: Als je naar een psycholoog gaat, ben je gek. Het werd als een zwaktebod gezien.

ervaring

t Hart vindt de benadering dat je aan jezelf werkt als je in therapie bent, de goede. Hij merkt dat er in het bedrijfsleven ook zo naar gekeken wordt. Daar is het juist gebruikelijk aan jezelf te werken en heerst er geen taboe. Als je krachtig kunt vertellen welk probleem je had en hoe je daaraan gewerkt hebt, zal dat in het bedrijfsleven als fantastisch gezien worden.

Het is ook niet gek om aan jezelf te werken. Veel dingen zijn ons nooit geleerd. Bijvoorbeeld een crisis beheersen. Dus is het niet raar wanneer je eens hulp nodig hebt, als je daarmee te maken krijgt. Het is net als met fietsen. Dat kun je pas als je het geleerd hebt. Zo moet je ook leren met je gevoelens om te gaan. Mensen die positief veranderd zijn door therapie, worden er opener over. Mensen die bijvoorbeeld baat gehad hebben bij relatietherapie, gunnen andere stellen die ervaring ook.

vriendschap

Als ze horen dat een stel het moeilijk heeft, zullen ze eerder vertellen dat zij zelf ook een zware tijd gehad hebben en hulp hebben gezocht. Ariënne Monster (24) is altijd open geweest over haar therapie. Ze kreeg op haar zeventiende een depressie en kon drie maanden niet naar de middelbare school, waardoor ze in vwo 4 bleef zitten. Ook over mijn medicijngebruik ben ik altijd vrij open geweest, onder het motto: wie het aan zn hart heeft, gaat naar de dokter, wie het aan zn hoofd heeft, gaat naar de psycholoog. De dokter wees me door naar een psycholoog bij Eleos. Ik hoefde er niet lang over na te denken of ik dat wilde. Ik had hulp nodig.

In haar nieuwe klas vertelde Ariënne aan een aantal mensen dat ze soms depressief was. Een meisje zei dat je dat helemaal niet aan me zag. Maar ik voelde me wel vaak down en wilde het daarom vertellen. Ik had ook minder energie om met vrienden op te trekken. Door te vertellen waardoor dat kwam, snapten ze het beter, al heeft het me ook een vriendschap gekost. Die persoon gooide haar voor de voeten dat ze gewoon geen zin had om in vrienden te investeren.

eenzijdig

In zijn praktijk krijgt Hans t Hart mensen met verschillende achtergronden. Een klein deel van hen is christelijk. t Hart lid van de Vineyard-gemeente in Amersfoort merkt dat er in evangelische kring meer aandacht is voor psychisch lijden dan in traditionelere kerken. Maar soms is het eenzijdig. Dan wordt het heel geestelijk belicht en moet een gebed alleen voldoende zijn. Maar vaak moeten er ook dingen aangepakt worden. Dan is praktische hulp én gebed nodig.

Zijn tip voor christelijke gemeenten is: meer samenwerken met professionele hulpverleners en meer informatie inwinnen. In pinkstergemeenten heerst soms de gedachte: Het oude is voorbijgegaan, het nieuwe is gekomen. Je hoort dan niet depressief te zijn. Maar dan maak je wel heel rechtlijnig gebruik van de Bijbel. In zware kerken is psychische nood vaak onbespreekbaar. Daar hebben mensen meer last van schuldgevoelens en schaamte. Ze leven achter een façade.

communiceren

Het moet uiterlijk goed gaan. Mensen die actief zijn in het pastoraat, zouden meer kennis moeten hebben over een thema als hechting. En hoe dingen uit het verleden kunnen doorwerken op latere leeftijd en in relaties. Mensen zijn erg geneigd problemen zelf te willen oplossen. Ik organiseer ook relatieweekenden. We merken dat mensen het fijn vinden te ontdekken dat ze niet de enigen zijn met problemen.

De blokkade die kerken kunnen hebben, is de gedachte dat je met de kennis uit de Bijbel ook ingewikkelde problemen kunt oplossen. Maar problemen aanpakken is delen, bidden, praten en vaardigheden leren. Ik geloof overigens zeker in wonderen. Ik begeleidde een echtpaar waarvan de man niet kon vergeven. Er is voor hen gebeden en daarna keek hij zo anders uit zijn ogen. Dat zijn verhalen die je wilt horen, maar daarna moest hij nog wel leren hoe hij beter kon communiceren.

imago

Ariënne Monster is lid van de Christelijke Gereformeerde Kerk in Sliedrecht. Er was in de kerk een vrouw die ook depressief is geweest. Ik heb veel met haar gepraat. Andere mensen vonden het moeilijk om het erover te hebben. Voor lichamelijke klachten werd wel gebeden in de dienst en ook als je opgenomen was in een kliniek en het duidelijk was dat je weken niet in de dienst was. Als je thuis zat met psychische klachten, niet. Dat heb ik gemist. Als je depressief bent, kun je soms niet bidden. Dan is het fijn als anderen voor en met je willen bidden. Ze merkt dat er in tien jaar tijd al meer openheid gekomen is. Er wordt nu in het algemeen gebeden voor mensen met psychische problemen.

Zelf was ze zo open dat ze er een artikel over schreef in het jeugdblad van de kerk. Dat vond ik heel eng. Ik werd altijd gezien als iemand die alles kon en een sterk geloof had. Ik was de voortrekker van de jeugdvereniging. Nu wist iedereen dat het bij mij ook niet altijd eenvoudig ging. Ariënne was bang dat mensen door het verhaal anders naar haar zouden gaan kijken. Maar dat gebeurde niet. Mensen komen juist eerder naar me toe omdat ze weten dat ik ook geen perfecte christen ben. Het imago, dat ik ongewild had, was afgebrokkeld. Ik merk dat ik daardoor makkelijker benaderbaar ben.

oplossingsdrang

Ze heeft veel gehad aan een goede vriendin. Zij kwam niet met oplossingen en tips, maar haalde haar op om iets leuks te gaan doen. Zelf zag ik dat niet zitten, maar als ik ergens met haar mee naartoe ging, voelde ik me daarna wel iets beter. t Hart herkent als valkuil van de omgeving, vooral te willen helpen. De drang om oplossingen te bedenken, komt voort uit onmacht. Iemand die problemen heeft, zendt een hulpvraag uit, maar je kunt als omstander niet helpen. Het gaat erom dat je er voor de ander bent.

Ariënne Monster: Ik wilde het liefst een arm om me heen en een luisterend oor. Omstanders willen vooral dat je weer gelukkig en blij bent; ze willen je bijvoorbeeld laten zien dat je veel hebt om gelukkig mee te zijn. Maar als het donker om je heen is, heb je daar niets aan. Het gaat nu goed met haar. Ik blijf open over wat er met mij gebeurd is. Ik vind het fijn dat mensen me accepteren met mijn tekortkomingen. Een depressie is niets om je voor te schamen, maar ook niet iets wat je de rest van je leven moet achtervolgen. Mensen moeten niet voor me gaan invullen wat ik wel en niet aankan. Ze moeten gewoon vragen of ik iets zie zitten of niet.


Tips voor steun

Tips van Hans t Hart en Ariënne Monster voor wie therapie volgt...

Neem jezelf in bescherming en bepaal zelf of je wilt praten of niet.

Durf open te zijn tegen mensen die je vertrouwt. Iedereen heeft steun nodig.

Sommige mensen snappen niet wat je doormaakt, hoe goed je het ook uitlegt. Probeer dat te accepteren en praat er niet te veel over.

... en voor de mensen om hen heen

Vraag aan iemand die in therapie is, of hij/zij iets zit zitten, maar ga niet invullen wat hij/zij wel of niet kan.

Wees er voor de ander en laat het aan de ander of die wil praten.

Luister en ga niet adviseren. Dat kan alleen als er een vertrouwensband is.

Vraag waar de ander behoefte aan heeft.

Geef eerlijk aan als je het moeilijk vindt om bijvoorbeeld met de depressie van een vriend of vriendin om te gaan.

Neem een vriend(in) met bijvoorbeeld een depressie eens mee uit. Vaak gaan ze niet zelf iets regelen, maar doet het hen goed er even uit te zijn.

Zie mensen in therapie niet als zwakkelingen. Net als iemand die moet revalideren, doen ze hun best eraan te werken en krijgen ze levenswijsheid.


Sommigen reageerden lacherig

Veel mensen ook christenen hebben het beeld dat je ziek of zwak bent als je in therapie moet of naar een psychiater gaat. Doordat er een soort schaamte omheen hangt, ontberen mensen steun en support. Ook binnen de kerkelijke gemeente zie ik huiver voor de verblijven waar mensen tijdelijk wonen om psychisch weer op te knappen. Ik zie niemand in de rij staan om deze gemeenteleden te bezoeken. Wanneer ik anderen in mijn omgeving vertel wat ik heb geleerd en welke ontdekkingen ik heb gedaan, kunnen sommigen lacherig, soms meesmuilend en besmuikt reageren. Ik ben gepokt en gemazeld door therapieën uit vrije wil en als ik zie hoe het mijn leven op de rit heeft geholpen en nog helpt, zeg ik uit de grond van mijn hart: God zij dank dat mensen ervoor geleerd hebben en dat de kennis er is om vastgelopen levens weer vlot te trekken en moeilijke levens te ondersteunen.

Hanneke de Roos


Openheid heeft mij winst gebracht

Ik heb na jaren de diagnose syndroom van Asperger gekregen. Ik heb hulp gezocht en goede hulp gekregen van coaches. Ik ben daar open over naar familieleden, vrienden en kerkleden. Ik heb er geen moeite mee te vertellen dat ik hulp krijg. Door mijn openheid begrijpen mensen mij nu beter. Er zijn ook mensen die het niet begrijpen of die het niets kan schelen, maar dat was eerst ook al zo. Openheid over mijn diagnose en over coaching heeft mij alleen maar winst gebracht.

Naam bekend bij de redactie

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Bij christelijke organisaties lopen geloof en werk soms op een ongezonde manier door elkaar.

Werken bij christelijke organisatie valt soms tegen: zalvende woorden maar onrecht blijft bestaan

Het Nederlands Dagblad besteedde aandacht aan manipulatie, machtsmisbruik in de evangelische wereld. Maar het probleem speelt ook bij andere christelijke organisaties, schrijft Ineke Evink van vakorganisatie CGMV.

Mark Rutte, Geert Wilders en Sigrid Kaag. We hebben deze drie soorten politici nodig. Sterker, we zijn zélf van dit soort types en gedragen ons er naar.

We zijn saai, moralist en boos. En zo zijn ook onze politici. Daarom kunnen ze lastig samenwerken

Wij Nederlanders lijken op Rutte, Kaag en Wilders. Frank van den Heuvel laat zien hoe het karakter van iedere Nederlander bij een van deze drie politici past.

Stel dat ‘doe dit, tot Mijn gedachtenis’ al begint op het land? Dat is dus niet: onderwerp de grond aan een regime van uitputting, tot Mijn gedachtenis.

Avondmaal en eucharistie beginnen in de grond, waar het krioelt van torren en wormen

Jezus zegt niet: spuit gif op de vrucht en het blad en dood in het voorbijgaan alles er omheen, tot Mijn gedachtenis. Theoloog en boer in opleiding Elsa Eikema stelt prikkelende vragen bij ons avondmaal.

Afbeelding

Hoe het lijntje tussen de Nederlandse Gereformeerde Kerken en Israël hersteld kan worden

De Nederlandse Gereformeerde Kerken knipten het 'officiële lijntje' met Israël door, maar zoeken tegelijkertijd naar een manier om toch verbondenheid te tonen. Lieddichter Ria Borkent doet een voorstel.

Behandeling in de gesloten jeugdzorg heeft geen enkele kans van slagen zolang het aan echte nabijheid van hulpverleners ontbreekt.

Staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden, zet jullie boosheid over gesloten jeugdzorg om in actie

Hoe kan het dat staatssecretaris Van Ooijen (VWS) zegt dat de gesloten jeugdzorg misschien maar wat langer open moet blijven? Maak liever meer vaart om goede alternatieven te vinden, betoogt Margot Ende-van den Broek.

De Duitse bondskanselier Scholz staat onder druk: welke wapens gaat hij Oekraïne leveren?

Bondskanselier Scholtz kan een andere keus maken en zo een moreel belangrijke daad verrichten

Komende paasdagen vinden in Duitse steden vredesdemonstraties plaats. De leuze is: ‘Nooit weer oorlog is nú’. Want nú wordt besloten welke wapens Duitsland aan Oekraïne levert. Hans Ester legt uit hoe gevoelig dat ligt.