Schrik uit de lucht

We hebben de bewapende drones snel nodig en zouden ze nu moeten kopen, is de stellige overtuiging van de voorzitter van de Duitse militaire vakbond, Ulrich Kirsch, gisteren in de Passauer Neuen Presse. Kirsch kijkt jaloers naar de drones van de CIA die volgens president Obama netjes en efficiënt de leiding van de taliban en al-Qaeda elimineren.

Maar de onderzoekers van de Stanford University en de New York University kwamen een heel ander beeld tegen. Het overheersende verhaal in de VS over de drones is dat van een chirurgisch en effectief precisiewapen dat de VS veiliger maakt door het gerichte doden van terroristen, met minimale nadelen of bijkomende schade.

doelwit

Dat verhaal is onjuist, zo schrijven ze in hun rapport Living under Drones. Zij die onder de drones wonen, moeten leven met de constante angst dat op ieder moment een dodelijke aanval kan worden afgevuurd en met de wetenschap dat ze machteloos zijn om zichzelf te beschermen. Deze angsten hebben het gedrag beïnvloed, vat het rapport de bevindingen samen.

Om het concreet te maken: mensen durven niet meer naar begrafenissen of trouwfeesten, uit angst dat dergelijke bijeenkomsten worden aangevallen. Kinderen worden thuisgehouden van school, omdat ook die, als verzamelpunten van de taliban, doelwit zijn.

leven

En als er overlevenden zijn na een eerste aanval, moeten de gewonden (ook burgers) lang op hulp wachten, omdat diverse keren een tweede aanval volgde die alle aanwezigen doodde ook zij die de gewonden te hulp waren gekomen.

Zo citeert het rapport de ervaringen van Haytullah Ayoub Khan, die in de Pakistaanse provincie Noord-Waziristan reed toen de auto vóór hem plotseling door een raket werd geraakt. Khan liep naar de auto om te kijken of hij kon helpen. Iemand binnenin riep dat hij meteen moest weggaan omdat er waarschijnlijk nog een raket zou volgen. Toen hij terugliep naar zijn auto, doodde een tweede raket iedereen die in de wagen nog in leven was.

groot succes

Anderen kregen zon waarschuwing niet. Zo haalden in mei 2009 de inwoners van Khaisor na een drone-aanval gewonden en dode lichamen uit het puin. Op dat moment sloegen de drones opnieuw toe en twee raketten doodden vrijwel iedereen. Militair gezien was de operatie een groot succes: ongeveer 23 taliban stierven bij deze aanval. Maar het dorp verloor ook zes burgers die de gewonden te hulp wilden komen.

Deze bevolking leeft vaak 24 uur per dag met de drones boven zich, wat het dagelijks leven ontregelt. Ook David Rhode, die als verslaggever van de New York Times maandenlang is gegijzeld door de taliban, hoorde de drones tijdens zijn gevangenschap constant rondcirkelen. Plotseling sloeg een daarvan toe, in een huis vlakbij. De kracht en de omvang van de explosie verbaasden me.

aanval

Het komt zonder waarschuwing en met een enorme kracht. Het is een verschrikking voor iedereen op de grond, omdat je ze altijd hoort, als een klein vliegtuig. Wat zo ontregelend werkt, is dat je geen idee hebt wanneer een raket zal komen en jou zal doden, vertelde hij eerder BBC-correspondent Mark Mardell.

Tegenover dit beeld, wat door het rapport wordt bevestigd, staat het beleid van president Obama, die de drones nu steeds meer gebruikt in Jemen. Hij neemt de uiteindelijke beslissing voor iedere dodelijke aanval tegen verdachte personen, lieten Witte Huismedewerkers doorschemeren. Er zijn speciale vergaderingen waar de namen op de kill list worden bepaald.

evaluatie

Maar de speciale rapporteur van de VN voor buitenrechtelijke executies, Christof Heyns, ziet de liquidaties in Pakistan, Jemen en andere plaatsen als een aanslag op het systeem van internationale wetgeving. Een simpele vraag kan zijn kritiek duidelijk maken: wat als ook Rusland en China met drones mensen gaan uitschakelen?

Er zijn een reeks bijzonder dringende vragen waarom het gebruik van drones nog eens tegen het licht moet worden gehouden. Weliswaar zijn ze nauwkeurig en is hooguit een kwart van de slachtoffers burger, maar hun terroriserende effect op het leven op de grond en hun potentiële ondermijnende uitwerking op de internationale rechtsorde verdienen een nadere evaluatie.