Luister naar

Een nieuwe, achterhaalde wet

Nieuws
De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) die vorige week is aangenomen, dreigt al weer snel achterhaald te zijn.
Peter Koop van het weblog Electrospaces.net
dinsdag 21 februari 2017 om 03:00
De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten heeft geen extra gedetailleerde waarborgen geregeld voor het hacken. Dat is vreemd, omdat hacken steeds belangrijker wordt als manier om gegevens te verzamelen.
De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten heeft geen extra gedetailleerde waarborgen geregeld voor het hacken. Dat is vreemd, omdat hacken steeds belangrijker wordt als manier om gegevens te verzamelen. anp / Koen van Weel

De huidige wet stamt uit 2002 en heeft als merkwaardigheid dat draadloos radio- en satellietverkeer wel ongericht en in bulk onderschept mag worden, maar communicatie via telefoon- en internetkabels alleen als het op een specifiek doel gericht is. Aangezien het internetverkeer sinds 2002 een gigantische vlucht heeft genomen, staat de nieuwe wet ook ongerichte toegang tot het kabelverkeer toe.

De oude Wiv was dus eigenlijk al verouderd zodra hij in werking trad, maar voor de nieuwe wet dreigt datzelfde. In plaats van in te spelen op toekomstige ontwikkelingen blijft de nieuwe wet nogal hangen in de problemen van dit moment. Sinds de onthullingen van Edward Snowden, de voormalig NSA-medewerker die de grootschalige spionage-activiteiten van de VS blootlegde, is met name op de ongerichte kabeltoegang veel kritiek gekomen: het wordt vergeleken met het grootschalig aftappen van internetkabels door de Amerikanen en de Britten, en veel tegenstanders spreken steevast van een dreigend ‘sleepnet’ waarmee al onze communicatie kan worden binnengehaald. Zoiets zou alleen al op basis van de wettelijke criteria niet toegestaan zijn. Toch kwam de regering met een overdaad aan waarborgen in een poging de ongerustheid over het vermeende sleepnet weg te nemen. Zo komt er een nieuwe onafhankelijke Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB).

Deze commissie zal, nadat een minister toestemming voor een inlichtingenoperatie heeft gegeven, nog eens op rechtmatigheid toetsen. Maar aangezien de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) nu al heel sterk anticiperen op de toestemmingscriteria, is het de vraag hoe zinvol een extra toetsing door de TIB zal zijn.

De administratieve belasting voor deze diensten zal nog verder toenemen doordat speciaal voor de ongerichte kabeltoegang toestemming in drie fases nodig zal zijn. Het wetsontwerp suggereert dat dit drie afzonderlijke en opeenvolgende stappen zijn, maar dit gaat voorbij aan de toenemende automatisering van afluister- en analysesystemen. Ook doordat toestemmingsverzoeken normaal gesproken slechts vier keer per jaar aan de minister worden voorgelegd, is de kans groot dat er in de praktijk een gecombineerde toestemming voor alledrie de fases komt en het feitelijk een schijnwaarborg zal blijken.

hackbevoegdheid

Het vreemde is dat zulke extra gedetailleerde waarborgen niet geregeld zijn voor de hackbevoegdheid. Hacken zal in belang en omvang alleen maar toenemen, met name als alternatief voor de toenemende versleuteling van het internetverkeer. En bij het hacken van bijvoorbeeld internetfora komt net zo goed een grotere bulk aan data binnen. Bovendien mag hacken onder de nieuwe wet zonodig via systemen van derden, bijvoorbeeld van een huisgenoot of een buitenlandse serviceprovider – alles op basis van slechts één toestemming.

Nog minder aandacht is er voor cybersecurity; dat wil zeggen het opsporen en tegengaan van digitale spionage en sabotage via het internet. Bij de NSA heeft dit tegenwoordig de hoogste prioriteit, maar in de nieuwe Nederlandse wet staat het niet eens expliciet genoemd. En dat terwijl het een andere methode vereist dan voor het onderscheppen en analyseren van communicatie. Ook na de behandeling in de Kamer blijft volstrekt onduidelijk op welke manier AIVD en MIVD de nieuwe kabeltoegang voor dit doel willen gebruiken.

afluisteren

Ten slotte zijn er nog afluisteroperaties die bij uitzondering door de rechtbank goedgekeurd moeten worden. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens vraagt dat dit gebeurt bij het afluisteren van journalisten en advocaten. De regering wil dit niet uitbreiden tot andere beroepsgroepen, zelfs niet tot Kamerleden, die steeds minder via gevestigde partijen binnenkomen, waardoor een groter risico op bijvoorbeeld buitenlandse beïnvloeding ontstaat. Het is daarom raadzaam om te zorgen dat wanneer de AIVD een onderzoek naar een Kamerlid wil instellen, niet een minister, maar de rechterlijke macht daarover beslist. Ook hier is de nieuwe wet dus weer louter een reactie op bezwaren vanuit de huidige praktijk, met als gevolg dat de nieuwe inlichtingenwet niet heel evenwichtig en toekomstbestendig is. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Afbeelding

De Bijbel is geen boek over seksuologie. Christenen moeten ook andere kennis gebruiken

Als het over eten en drinken gaat, baseren christenen zich niet alleen op de Bijbel maar ook op andere kennis. Het bevreemdt Tineke van der Veer dat ze dat niet doen als het gaat om een andere basisbehoefte: seks.

Afbeelding

Het is tijd om het voor de das op te nemen: Er ís helemaal geen dassenprobleem

Het is tijd om het voor de das op te nemen, stelt Arend Spijker, voorzitter van Das&Vecht. Er is namelijk helemaal geen dassenprobleem.

Afbeelding

Instanties moeten zich bekeren. Ook voor hen geldt: je hebt geen naaste, maar je bent er een

Het voorstel van Jasper van den Bovenkamp om elke ambtenaar verplicht ieder jaar huisbezoeken af te laten leggen bij mensen in armoede verdient navolging. Instanties zullen zich moeten bekeren, betoogt Arjan van den Os.

Afbeelding

Verzetsmensen leren je de les van morele waarden die het persoonlijk leven te boven gaan

De ouders van Joke Scheepstra zaten in de Tweede Wereldoorlog beiden in het verzet. Zij weet wat het belang is van de les van verzetsmensen en is ook daarom verontwaardigd dat de NTR tv-kijkers die kans ontneemt.

Afbeelding

'Stilstaan is ook vooruitgaan', is een mooie slogan voor de spirituele zorg

Zorgverleners geven aan dat ze vaak niet durven te vragen hoe het met een patiënt gaat, uit angst dat er dan een verhaal naar boven komt dat té zwaar om dragen is. Maar die onmacht is óók bevrijdend, stelt Lindsy Desmet.

Afbeelding

Verschillende overheden met gedeelde verantwoordelijkheid. Is dat eigenlijk wel handig?

Is besturen door zowel Rijk als provincie wel zo aantrekkelijk? Het klinkt als een mooi ideaal (alle overheden naast elkaar!), maar politiek kan het een mijnenveld opleveren, stelt Yourai Mol.