Bijbelwoorden verscheuren, het avondmaal brengt eenheid
Als je alleen maar uitgaat van woorden, van de Bijbel, dan zal er in de kerk scheuring na scheuring zijn. Het heilig avondmaal brengt eenheid.
Oecumene is niet alleen een mensenzaak; het is bovenal een zaak van de Heilige Geest, die ons zal leiden in de waarheid. Bij die waarheid gaat het vooral om vraag, hoe de verrezen Christus werkzaam is in het leven van de mens en van de kerk, en hoe wij genade vinden bij God.
In de katholieke traditie is de sacramentele ontmoeting met de Heer het centrum van geloof en kerk. De gemeente van Christus is altijd een maaltijdgemeenschap geweest. Rondom Christus verzamelt het volk zich; men bereidt zich voor op de communie met Christus door onder andere te lezen uit de Schriften.
Deze opvatting had Luther nog wel, Calvijn minder en Zwingli had er helemaal geen boodschap aan.
Oecumene betekent niet dat wij zomaar één grote kerk kunnen worden, zegt Hendro Munsterman (ND 14 januari). Dat gaat ook niet lukken, want er zijn altijd betweters, die zich niets laten gezeggen.
Wij zagen dat bij de oprichting van de Protestantse Kerk in Nederland. Drie kerkgenootschappen gingen daarin samen, maar na de ondertekening waren er toch weer drie: onmiddellijk ontstonden naast de PKN de Hersteld Hervormde kerk (hervormden die niet meegingen in de nieuwe kerk) en de voortgezette Gereformeerde Kerken (gereformeerden die niet meewilden).
De Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, die in 1944 ontstonden door een scheuring, en zelf al een scheuring beleefden in 1967, kenden vanaf 2001 nog eens twee scheuringen. Deze groepen hebben nauwelijks contact met elkaar. Maar ook in de Protestantse kerk in Nederland zelf lopen de meningen over wie Christus is, en hoe wij zijn genade ontvangen, zo enorm uit elkaar, dat predikanten uit diezelfde kerk bij elkaar niet welkom zijn op de kansel.
betweterij
Ik noem al deze scheuringen betweterij, omdat men op geen enkele manier de stem van de Heer wil erkennen in de kerk waaruit men stapt, en zich niets laat gezeggen. Zelf zal men zich beroepen op de waarheid. Maar wanneer men slechts uitgaat van de Heilige Schrift en de waarheid alleen in woorden kan uitdrukken, dan zal er scheuring op scheuring zijn.
tip
Misschien mag ik een tip geven aan alle protestanten ter bevordering van de oecumene: erken dat Christus werkelijk aanwezig is in de eucharistie, het heilig avondmaal. Vier dat niet met formulieren, maar als dankzegging in gebed. Aanvaard dan de gebeden die het hoogste orgaan van uw kerk daarvoor maakt. Het heilig avondmaal moet gevierd worden, niet onderricht.
Erken dat het heilig avondmaal wezenlijk communie met Christus is. Meer genade is niet nodig. Daarin geeft Christus zich. Gebruik de Heilige Schrift als mooie ondersteuning, maar besef dat het Woord van God meer is dan de Bijbel. Christus is het Woord van God.
protestanten onderling
Menselijke taal werkt verbindend, maar ook scheurend. Het Woord van God, in brood en wijn zichtbaar, hoeft geen uitleg. Dat brengt eenheid en verbondenheid.
Alles wat de Schrift ons laat horen en alle manieren waarop dat in ons leven kan landen, komen samen in het sacrament van de dankzegging, de eucharistie. Daarin kan ieder zijn eigen geloofsleven opbouwen, maar als kerk ben je één.
In het huidige proces wordt oecumene nu eerst een zaak van protestanten onderling. De katholieken komen wel. Die hebben een eucharistische traditie van twintig eeuwen. <
