Opinie: Op de kansel is niet iedereen welkom

Het is uitermate teleurstellend dat de leiding van de Protestantse Kerk negatief gereageerd heeft op het besluit van de kerkenraad van de protestantse wijkgemeente Grote Kerk in Gorinchem om de preekbeurt van dominee Maarten Klaassen te laten vervallen. Ten diepste gebeurt bij scriba René de Reuver hetzelfde als bij de ondertekenaars van de Nashvilleverklaring: de positie van lhbti-ers binnen en buiten de kerk wordt ondergeschikt gemaakt aan hogere belangen.

Afgelopen zondag zou initiatiefnemer van de Nederlandse versie van de Nashvilleverklaring en woordvoerder namens de ondertekenaars ds. Maarten Klaassen in de ochtenddienst in de Grote Kerk voorgaan. Daarmee kreeg een gewone preekbeurt ineens een bijzondere lading.

Had de kerkenraad moeten zeggen: daar trekken wij ons niets van aan, voor ons blijft het een gewone kerkdienst? Met een dergelijke houding zou hij zich buiten de realiteit van de afgelopen week hebben geplaatst.

veilige gemeente

Terecht heeft de kerkenraad gedacht aan de lhbti’ers in de eigen gelederen. Een grote gemeente met veel jonge leden moet ervan uitgaan dat er een aantal jonge homo’s en lesbiennes in de kerk zit die hun coming-out nog niet gehad hebben – om me nu maar even tot deze categorie te beperken. De kerkenraad weet dat zij er zijn, maar weet niet wie het zijn. Hij kan dus alleen in algemene zin met hen communiceren. Dat gebeurt in prediking en catechese, in wat er gezegd wordt en in hoe dat gezegd wordt, door accenten die gelegd worden, door de sfeer binnen de gemeenschap en door keuzes die gemaakt worden.

Dat laatste was de afgelopen week aan de orde. De kerkenraad heeft richting de lhbti’ers een signaal afgegeven: we willen een gemeente zijn die voor jullie veilig is en dat weegt voor ons zwaarder dan het laten doorgaan van een afgesproken preekbeurt. Dit is een waardevolle stap, die iedereen in de Grote Kerk die te maken heeft met vragen rond gender of seksuele identiteit, zich zijn leven lang zal herinneren.

Of de afspraak met ds. Klaassen nu bleef staan of werd afgezegd, in beide gevallen zou er een signaal van uitgaan. De kerkenraad heeft zijn verantwoordelijkheid beseft om ervoor te zorgen dat het dan tenminste een goed signaal zou zijn.

Natuurlijk hebben veel meer overwegingen meegespeeld: onrust in de gemeente, opwinding in de stad, het karakter van een kerkdienst en de plaats van de wijkgemeente binnen het geheel van de Protestantse Gemeente Gorinchem. Maar alleen al de pastorale verantwoordelijkheid richting soms kwetsbare eigen leden rechtvaardigt het genomen besluit.

kerkpolitiek correct

Voor de landelijke kerk weegt echter zwaarder dat iedereen welkom moet zijn en dat dit ook geldt voor ds. Klaassen in Gorinchem. Het is een standpunt dat getuigt van (kerk)politieke correctheid: we sluiten niemand uit. De positie van lhbti’ers in Gorinchem en elders wordt daaraan ondergeschikt gemaakt. Zoals hun positie in de Nashvilleverklaring ondergeschikt wordt gemaakt aan de behoefte van de ondertekenaars om zich te profileren of kerkelijke ontwikkelingen te beïnvloeden.

Bovendien is onduidelijk wat De Reuvers statement ‘iedereen is welkom in de kerk!’ precies betekent. Bij de deur van de kerk wordt niemand geweigerd, maar voor de toegang tot de kansel gelden beperkingen. De preses van de Protestantse Kerk, ds. Saskia van Meggelen, is bijvoorbeeld niet welkom als voorganger in de Grote Kerk van Gorinchem. Niet om de boodschap die zij brengt, maar om haar sekse. Zelf sta ik als predikant inmiddels tien jaar in Gorinchem, maar ik ben nog nooit door de wijkkerkenraad van de Grote Kerk uitgenodigd als voorganger. Mijn homoseksuele relatie staat dat in de weg.

Ik klaag daar niet over. Over het algemeen kan ik het prima vinden met de ambtsdragers uit de Grote Kerk en is er wederzijdse waardering. Ik zeur ook niet over een preekbeurt elders die afgezegd werd omdat de preekvoorziener ten onrechte dacht dat ik in die gemeente mocht voorgaan.

Ik vind het alleen onjuist om na de annulering van de preekbeurt van ds. Klaassen ineens te roepen dat iedereen welkom is in de kerk. Deze uitspraak doet geen recht aan het moedige besluit van de kerkenraad van de Grote Kerk en lost de complexiteit van de verhoudingen binnen de PKN niet op. <