Kerk kan helpen de spanning tussen boer en samenleving op te lossen
Laten kerken het voortouw nemen in de bestrijding van de spanning tussen boeren en de politiek.
Arjan van den Os
(beeld nd)De beelden staan op ons netvlies: minister Christianne van der Wal bij haar huis in gesprek met boze boeren. De minister is boos dat de boeren weigeren te vertrekken, terwijl de boeren boos zijn over de beleidsbesluiten van de minister. Een gespannen situatie, waarbij emotie tegenover emotie staat. Steeds vaker gaan deze emoties gepaard met een toenemende hoeveelheid verbaal en fysiek geweld. De coronacrisis ligt net achter ons met alle heibel en tegenstellingen die daarmee gepaard gingen. Al langer is er spanning rondom de opvattingen van Janmaat, Fortuyn en Wilders en hun kiezers op het thema ‘immigratie’. De spanningen in onze samenleving nemen toe.
De politiek kan maar geen manier vinden om frustraties in de samenleving weg te nemen of tenminste te kanaliseren. Integendeel, het parlement, en daarin vooral populistische partijen, veroorzaakt of versterkt soms zelf de problemen. Ook de samenleving is niet in staat gevoelens van onmacht en onvrede uit haar midden weg te nemen. Omdat niemand de oplossing heeft voor de oplopende polarisatie en de praktische consequenties ervan blijft het probleem van maatschappelijke frustratie bestaan en groeit het zelfs. Het poldermodel lijkt failliet.
Kunnen kerken niet het voortouw nemen in de bestrijding van maatschappelijke onvrede? Op een mini-symposium over boeren en theologen afgelopen week aan de Theologische Universiteit Apeldoorn werd door sprekers en insprekers gesteld dat de kerken een grote rol kunnen spelen in allerlei debatten. Daar komen mensen uit verschillende milieus en allerlei lagen van de bevolking samen. Wat kunnen kerken precies doen?
‘Laat de kerk naar de verhalen van boeren luisteren.’
dierenbeulen en vervuilers
Ik doe drie suggesties. Tijdens het symposium vertelde een van de sprekers dat boeren zich niet erkend en gewaardeerd voelen. Zij worden weggezet als dierenbeulen en vervuilers. Deze kwalificaties leiden tot ongenoegen en frustratie. De kerk kan erkenning en waardering geven aan boeren en vele anderen door een luisterend oor te bieden. Een van de belangrijke kenmerken in het pastoraat is om te blijven luisteren, waardoor mensen zich erkend en gehoord voelen. Juist door de verhalen van mensen serieus te nemen kunnen gevoelens van onvrede verminderd worden. Een mooi voorbeeld is hoe kerken in Groningen slachtoffers ondersteunen door naar hun verhalen te luisteren.
Oud-minister Cees Veerman opperde een verzoeningscommissie te benoemen die de weg tussen overheid en boeren effent (ND, 30 juni). Tijdens het bovengenoemde symposium werd deze suggestie ook op tafel gelegd. Kerken kunnen daarbij, en dat is mijn tweede suggestie, gezamenlijk een voortrekkersrol vervullen. Binnen het pastoraat is er vaak al ervaring met lastige gesprekken en situaties waarin tegengestelde belangen een rol spelen. Er zijn voorbeelden van verzoeningscommissies waarin kerken een prominente rol speelden. Ik denk aan hoe de Anglicaanse Kerk in de persoon van Desmond Tutu een plaats had in de Waarheids- en Verzoeningscommissie in Zuid-Afrika. Deze commissie hoorde slachtoffers en daders van de apartheid en probeerde via herstelrecht wonden te helen. Kerken in Nederland kunnen een plaatselijk overlegorgaan of denktank vormen waarin maatschappelijke thema’s worden uitgesproken.
dienstbaar zijn
Kerken kunnen, ten derde, ook intern het nodige doen. Een van de kerntaken van kerken is het toerusten van gemeenteleden, zodat zij als christen hun plaats kunnen innemen in de samenleving. Gelovigen mag geleerd worden om vredestichters te zijn en te zoeken naar liefde, waarheid en gerechtigheid door de Geest. De kerk zal daarmee niet alleen als instituut, maar ook als organisme van individuele gelovigen dienstbaar kunnen zijn in de problematiek van onze samenleving. Deze toerusting zou ook intern tot zegen kunnen zijn, omdat in kerkverbanden en tussen kerken ook de nodige onvrede bestaat.
Natuurlijk kan het handelen van de kerk niet alle maatschappelijke problematiek wegnemen. Kerken zullen juist als eerste erkennen dat de wereld gebroken is door de zonde en dat deze gebrokenheid in de huidige staat ook niet zal verdwijnen. Op lokaal niveau kunnen kerken wel een bijdrage leveren door mensen met elkaar in gesprek te brengen. De huidige maatschappelijke situatie kan zo niet blijven voortbestaan. Laten kerken gezamenlijk optrekken en deze taak op zich nemen.
Meer theologenblogs lezen? Ga naar nd.nl/theologenblog.
Dit mag onderaan: Arjan van den Os is promovendus Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Hij schrijft deze blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen|Utrecht.
