Feitenvrije politiek is een ernstig probleem. Maar de juiste data alleen helpen niet
Vorig jaar op oudejaarsdag zei PvdA-leider (toen nog) Diederik Samsom in deze krant, dat Nederland 200.000 vluchtelingen aankon. Dat was drie maanden nadat PVV-leider Geert Wilders had gewaarschuwd voor een ‘tsunami’ van een half miljoen asielzoekers. Er kwamen in 2015 bijna 57.000, dit jaar bijna 27.000. Maar de tsunamiwaarschuwing werd nooit ingetrokken. In Kamerdebatten en op weblogs duikt het woord voortdurend op. De feiten zijn gevangen in een frame, dat nog steeds hetzelfde plaatje laat zien.
Voor de gezaghebbende Oxford Dictionaries, barometer van de Engelse taal, was post-truth het woord van het jaar 2016: de waarheid voorbij. Donald Trump wordt president van de Verenigde Staten op basis van een campagne vol leugens en halve waarheden. Wilders’ partij wordt straks misschien de grootste met onhaalbare beloften, onjuiste aannames en vluchtige rekensommen. Zulke leiders minachten de waarheid, de kiezers en zichzelf. Ze kunnen ‘het volk’ blijkbaar niet zonder misleiding achter zich krijgen. Ze stoken angst en onvrede op; ze vergiftigen het debat en menselijke verhoudingen. En ze nemen zelf het risico dat hun oplossingen niet op de realiteit passen.
Toch is ‘waarheid’ meer dan ‘de feiten’. In de Bijbel zijn feiten belangrijk. De evangelist Lucas is alle gebeurtenissen waarover hij vertelt, nauwkeurig nagegaan. Hij vermeldt precies wanneer Jezus geboren werd: tijdens een volkstelling onder keizer Augustus. Paulus verwijst naar honderden ooggetuigen die de opgestane Heer hebben gezien; je kon hun er nog naar vragen. Wij gaan niet op verzinsels af; we hebben met eigen ogen gezien wie Hij was, schrijft Petrus. Zonder feiten zak je weg in een zoet moeras van dierbare woorden.
Maar het gaat nooit alleen om de ‘kale feiten’, van ooit en daar. De Bijbel vertelt een verhaal dat je wil meenemen. God is met mensen op weg, toen en nu.
Ook in de politiek kom je er niet als enkel de data kloppen. Al was het maar omdat problemen zich niet laten wegredeneren. Alsof, wanneer de aantallen meevallen, er geen vluchtelingencrisis en geen integratievraagstuk meer kan bestaan. Politici scoren niet met feiten, maar met een verhaal dat een snaar bij mensen raakt. En uiteindelijk is dat de snaar van de liefde – van gezien, erkend en aangesproken worden.
Al verwelkomde ik vluchtelingen en vulde ik kratten voor de voedselbank, al stond ik op de bres voor christelijke verworvenheden, al sprak ik alle talen en had ik altijd gelijk – maar ik had de liefde niet, ik zou niets zijn. De liefde laat zich niet boos maken en verheugt zich niet over onrecht, maar vindt vreugde in de waarheid. In Hem die zei: de waarheid, dat ben Ik.
