Danken voor de EO

Hoeveel van de vijftig jaar dat de EO bestaat, zou er nu al besteed zijn aan het beoordelen en bekritiseren, evalueren en alarmeren, en soms héél bescheiden wat complimenteren van deze omroep? Al dat zelfbeklag, het móét wel met de protestantse wijze van geloven te maken hebben. Alles wat goed ging, was aan God te ­danken; wat spaak liep, daarvoor worden mensen aansprakelijk gesteld.

Mensen – vanaf het prille begin waren er héél veel ­betrokken bij de Evangelische Omroep. Oprichters en ‘prominenten’, programmamakers en presentatoren, bestuurders, dominees, journalisten en evangelisten. Het is mode, mensen die gezicht aan een organisatie geven als exclusief ‘merk’ te positioneren: personal branding. Onbedoeld kent de EO dat al decennialang. Feike ter Velde of Jan van den Bosch, Henk Binnendijk of Andries Knevel: ze waren elk een fenomeen op zich. En net als een politieke partij, brengt een omroep ook ‘oudgedienden’ voort. Sommigen met het generaal-buitendienst-syndroom; dan ga je ook dertig jaar na je vertrek nog als ‘oud-EO-directeur’ door het leven.

Veel van wat er op de EO valt aan te merken, is gewoon ­ingebakken in het concept ‘omroeporganisatie’. Het ontwerp daarvoor komt uit de Omroepwet. En ook veel veranderingen in de daaropvolgende decennia waren antwoorden op wijzigende kaders. Zo beschouwd laat de geschiedenis van de EO zien hoe belijdende christenen in ons land zich verhielden tot de veranderende, seculariserende samenleving en haar spelregels.

De EO van 50 jaar geleden: dat is orthodox protestantisme waar kerkelijk opgevoede 50-plussers (de ‘Pauw-­generatie’) nu nog weerzin tegen voelen. Burgerlijk, maar ook antithetisch, confronterend en moraliserend – naar eigen definitie vooral profeterend. En de EO van nu: dat is het goed geïntegreerde christendom van de 21e eeuw. Belangstellend, wellevend en aangepast – naar eigen definitie vooral dienend en liefhebbend. Schurend soms, maar niet meer scherpslijpend.

De vraag wat de EO voor ons land betekent, is het simpelst te beantwoorden met een tegenvraag: wat zou Nederland missen zonder EO. In veel programma’s stelt de omroep levens- en zingevingsvragen aan de orde die je bij andere zendgemachtigden niet hoort. Ze brengt programma’s waarin de Bijbel, het christelijk geloof en het na­volgen van Christus méér dan traditie en folklore is. En ze is een verzamel- en ontmoetingsplaats waar christenen uit diverse kerken en richtingen met elkaar manieren zoeken om het evangelie in onze tijd en context te communiceren. Zó veel vrijheid van godsdienst en geloofscommunicatie – dat is internationaal gezien een zeldzaam Godsgeschenk.