Commentaar: Kerkelijk comfort

Kerkbouw en gemeentestichting: daarvan zouden christenen blij, en onkerkelijken nieuwsgierig moeten worden. Maar de werkelijkheid is minder stichtelijk.

De filiaalvorming van Christengemeente Doorbrekers in Alblasserdam, een kolossaal nieuw gebouw voor de Gereformeerde Gemeente in Yerseke: het zijn gênante uitwassen van comfortabel, consumptief en naar ­binnen gericht christendom.

Dat de Gereformeerde Gemeente in Yerseke over de tweeduizend zitplaatsen gaat, komt niet doordat dit kerkverband landelijk groeit en bloeit. De jarenlang gestage stijging van het ledental, door geboorte van doopleden, stagneert. Elk jaar vertrekken honderden ­leden. Maar heftiger is het effect van binnenlandse migratie: jonge­ ­gezinnen trekken naar dorpen waar de reformatorische basisschool en de kerk lekker dichtbij zijn. In een dorp als Waarde (vlakbij Yerseke) is al meer dan de helft van de inwoners lid van de gereformeerde gemeente ter plaatse. In Wemeldinge daarentegen, een paar kilometer de andere kant op, werd het leeggetrokken kerkje in 2004 opgeheven. Ook meer stedelijke Zeeuwse gemeenten, zoals Goes en Middelburg Centrum, krimpen. Om nog maar te zwijgen van de Randstad: de grote Boezemsingelkerk in Rotterdam, ooit standplaats van de illustere dominee en SGP-­leider Henri Kersten, wordt met sloop bedreigd.

Naast de reformatorische volksverhuizing, is ook de geloofsleer van de Gereformeerde Gemeenten debet aan het ontstaan van klonterkerken. De hoge drempel voor het predikambt houdt de schaarste aan dominees in stand. Gemeentesplitsing, of nog simpeler: dubbele diensten houden, is geen optie als je geen voorgelezen preken maar bevoegde voorgangers live wilt horen.

De kathedraal van Yerseke krijgt 350 parkeerplaatsen – terwijl het geen streekgemeente is; de buurdorpen hebben hun eigen gereformeerde gemeente. Dat is anders bij evangelische megakerken zoals Doorbrekers: daar hebben bezoekers vaak veel kilometers achter de wielen als ze de theaterzaal betreden. Toch gaat Doorbrekers (gesticht door ex-leden van de Gereformeerde Gemeenten) juist daar zitten waar het al barst van de kerken en christenen: Barneveld, Amersfoort, Zwolle, Goes, en nu dus de Drechtsteden. De ervaring is dat zulke aansprekende megakerken vooral bekeerlingen trekken die de ‘traditionele’ kerk waarin ze opgroeiden voor Geesteloos of zelfs dood verklaard hebben.

Afscheiden, iets nieuws en waars beginnen, veilig op één hoop gaan zitten: dat gaat Nederlandse christenen beter af dan trouw verder ploeteren met de dolende en kwijnende gemeenschap waarin God je geplaatst en geroepen heeft, en zijn werk met je begonnen is.