Commentaar: De gele hesjes zijn nog onbedrukt

Zullen de gele hesjes overwaaien, van Parijs via Brussel naar Den Haag en andere Nederlandse steden? Dit weekend is de tweede proef. Via sociale media zijn oproepen gedaan om op elf plaatsen te demonstreren, zaterdag rond het middaguur. Vorige week kwam de beweging schoorvoetend op gang. Nabij het Binnenhof waren twee groepjes te onderscheiden, van enkele tientallen hesjesdragers. Hun programma was nogal divers. Maar op punt één stond: Rutte III moet weg.

Willen ‘onze’ gele hesjes serieus aansluiten bij het Franse origineel, dan zal het hun vooral moeten gaan om de kosten van basisbehoeften – zoals brandstof – en de belastingen daarop. Verder: om de kloven in de samenleving, zoals die tussen basis en establishment.

Een fundamenteel verschil met Frankrijk is ons politieke systeem. Mark Rutte is geen gekozen president en zijn macht verbleekt bij die van Emmanuel Macron. Ruttes kabinet berust op een verstands-verbond van partijen die elk een eigen kiezersgroep vertegenwoordigen, de één wat meer mondain en elitair, de ander provinciaal en burgerlijk. Het verwijt dat dit kabinet ondemocratisch, zelfs dictatoriaal regeert, is een grove leugen en minachting van de miljoenen burgers die op deze coalitiepartijen stemden. Nederland heeft een politiek systeem waar groepen die zich ongezien en ongehoord voelen, nagenoeg drempelloos kunnen toetreden. Zoals DENK (216.147 stemmen) en Forum voor Democratie (187.162). Anderen halen zelfs die drempel niet – zoals Jan Dijkgraaf met z’n lijst GeenPeil (4.945 stemmen). Dat hij nu in een geel hesje voorop gaat, maakt de optocht niet geloofwaardiger. Om als brede protestbeweging aan te slaan, moet je politici op ­afstand houden, ook de gesjeesden onder hen.

Inhoudelijk is er genoeg reden voor onvrede, ook in Nederland. Vanaf januari gaat de btw op elementaire behoeften (zoals water, voedsel, geneesmiddelen en lectuur) omhoog. Terwijl niet iedereen de belastingvoordelen soupeert die als compensatie zijn beloofd. Energie om je huis te verwarmen wordt duurder, een treinreis ook. Tegelijk is die nieuwe vliegtaks, 7 euro, een lachertje: over één tank benzine betaal je nog ­altijd meer accijns dan over drie vliegende stedentrips per jaar. Het schuldenstelsel voor studenten, langer doorwerken ongeacht de zwaarte van je beroep, onzekerheid over de hulp die je daarna als oudere nog zult krijgen: genoeg zorgen om een punt van te maken.

De Nederlandse gele hesjes zijn nog onbedrukt. Linkse en rechtse extremisten kunnen het symbool kapen. Maar als nu eens alle deelnemers aan de Mars voor het Leven, zaterdag, een geel hesje aantrekken. Dan heb je een beweging met massa én met een duidelijk doel.