Commentaar: Naastenliefde en muren

Het optrekken van hoge muren om de vijand buiten te houden, is een oud en beproefd middel. In tal van historische steden in Nederland zijn nog resten van muren en vestingen te zien die naar dat verleden wijzen. Door het ophalen van de brug of het sluiten van de stadspoorten konden de stedelingen zich veilig wanen. Even kon de illusie gekoesterd worden dat in 1989 met het vallen van ‘De Muur’, de harde scheidslijn tussen het vrije westen en de onvrije communistische landen, een nieuw tijdperk zou aanbreken. Een periode waarin niet alleen de vogels, maar ook mensen zich vrij konden bewegen van oost naar west. Die tijd van grenzeloos optimisme is snel voorbijgegaan. Over de hele wereld wordt weer driftig gebouwd aan ondoordringbare muren om de boze buitenstaander tegen te houden. President Trump van de VS heeft zijn prestige verbonden aan de bouw van zo’n muur.

Vaak wordt de politieke missie om de eigen bevolking een gevoel van veiligheid en beschutting te geven, gelardeerd met religieuze termen. Dat is ook het geval bij de net geïnstalleerde Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Hij liet zich vorig jaar dopen in de Jordaan en wist veel evangelische kiezers aan zich te binden. Zijn boodschap is er een van uitsluiting en intimidatie, een politiek waar minderheden slechts van te vrezen hebben. Het is in deze context dat Dalia Fahmy, hoogleraar politieke wetenschappen, haar voorspelling doet dat in 2019 religie steeds politieker wordt. Ze vreest, zo berichtte deze krant donderdag, dat religie voor politieke karretjes wordt gespannen. Een waarschuwing die christenen, of ze nu links of rechts georiënteerd zijn, ter harte moeten nemen. Fahmy ziet nu vooral dat nationalisten en populisten met hun religieuze buiksprekerij aan invloed winnen. Ze schuiven op van de rand naar het politieke centrum en winnen aan invloed.

Haar waarneming geldt ook voor de Nederlandse politiek. Heel bont maakte Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet het vorige maand in de Tweede Kamer, door zijn collega Joël Voordewind (ChristenUnie) te verwijten dat die alleen ‘mensen van ver weg liefheeft’. Terwijl de Bijbel, volgens Baudet, zegt dat je je náásten moet liefhebben. Die naasten zijn mensen die dichtbij leven in het eigen, afgegrendelde land, luidde de exegese van de politicus. Met het voorbijgaan aan de essentie van Jezus’ oproep in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan, werd de bijbelse boodschap verminkt en voor zijn karretje gespannen. Lijnrecht tegenover het muur-denken en de nep-religiekarretjes staat de kernboodschap van het evangelie: Christus’ liefde die geen grenzen kent en geen mens uitsluit.