President Trump belooft christelijke kiezers gouden bergen. Maar heiligt het doel de middelen?
In de jaren twintig beloofde iemand de Duitsers gouden bergen. U raadt het al, het was Franz Tausend (1884-1942). Hij claimde dat hij goud kon maken. De nazi’s zagen veel in deze alchemist uit Beieren, ze investeerden in zijn project. Zo zou het land straks in één klap alle herstelbetalingen kunnen afbetalen. Duitsland zou weer vrij zijn. Mede dankzij Franz. Het doet denken aan het Grimm-sprookje over de goudstukken balkende ezel. Ik hoop zelf nog weleens op een Tausend-effect als ik de kattenbak verschoon. Maar niks hoor, vanmorgen weer geen goudklompje.
President Trump doet me denken aan Franz Tausend.
Hij biedt een vlucht uit de realiteit: ‘Wat ik aanraak, wordt goud.’ Het is een troost, voorzover een roesmiddel troost. De nood van miljoenen Amerikanen is echt. Fabrieken sluiten, de wereld kraakt, medicijn- en drugsverslaving zijn ware plagen. Op wie zou je stemmen als je daar woonde? Die vraag komt op bij Droomland Amerika, de aangrijpende NPO-serie van Eelco Bosch van Rosenthal uit 2016 (terugkijktip). En bij het boek van J.D. Vance, Hillbilly Blues (2017). Het verdriet van de arme, witte bevolking is echt. Een mand vol hopeloze gevallen, zo noemde Hillary Clinton hen. Het zal je maar gezegd worden. Uitlachen, de ander uitsluiten, dat doet niet alleen de witte onderklasse, ook de ‘progressieve’, ‘wereldwijze’ elite kan er wat van.
Toen Jezus de schare zonder herder aanzag, raakte hij met ontferming bewogen. Volksmenners als Hitler en Trump reageren eerder als aasgieren. Ze ruiken pijn op afstand, wapperen meteen met hun recept voor goud. Hun massarally’s lijken op de contactmagie van de vorstenhuizen van vroeger. Als zo’n ‘goddelijke’ koning jou even aanraakte, verschoot je van kleur. En je keerde huiswaarts met verende tred en een sprong in je stap. Om thuis te ontdekken dat je nog steeds dat houten been had. Maar het was toch een mooie tijd geweest. Dat pakken ze je niet meer af.
‘Is Trump een middel in Gods hand?’
Adolf Hitler was een meester van de voortdurende beweging. In zijn eerste honderd dagen als leider choqueerde hij het volk elke dag. Je moest sterk in je schoenen staan, om weerstand te bieden aan die vloedgolf. Ook Trump beheerst het nieuws, maakt reuring, liegt, doet beloften, gunt je geen tijd om bij te komen. Zijn aanhang, moe van de ratrace, de verloedering, de onzekere wereld, de creditcardschulden, gaat mee in de roes. Het voelt zo goed.
Veel christenen weten het zeker: president Trump is een middel in Gods hand. ‘Net als koning Cyrus.’ Door hem stoppen we abortus, door hem kiept het hooggerechtshof om. Maar heiligt het doel de middelen? Van Adolf Hitler geloofden miljoenen christenen ook dat God hem had gestuurd. De Führer ‘ontfermde’ zich over het volk, maar koos minderheden uit als zondebokken. Zijn aanhang zag het door de vingers. Zo maakte hij ze medeplichtig. Zo ook Trump. Hij nam geen afstand van neonazi’s en de Ku Klux Klan en flirt met burgeroorlog. Zijn aanhang ziet het door de vingers.
Bij de verzoeking in de woestijn kon Jezus alle macht krijgen in ruil voor één knieval. Hij deed het niet. Dat is het verschil met veel Amerikaanse evangelicals. Zij deden het wel.
Ze verkochten hun ziel, in ruil voor de macht. <
Goud balkende ezel, sprookje van Grimm (tekening Arthur Grantham). - beeld wikipedia