29 augustus 2015 om 03:00
Luister naar

Kruimeldief: de antithese is een beestje

Volken heb ik uitgeroeid, hun torens vernield, hun straten verwoest, niemand kan er door. Hun steden zijn vernietigd, geen mens kan er meer wonen. Ik zei: ‘Heb toch ontzag voor mij, laat je door mij vermanen.’ Dan zou haar woonplaats niet vernietigd zijn, dan had ik haar niet hoeven te straffen. Maar nee, ze deden telkens weer de schandelijkste dingen.

Sefanja 3, vers 6 en 7

Onlangs zei een christelijke jongere in alle argeloosheid tegen me: ‘Ik vind het niet belangrijk of mijn toekomstige partner christen is of niet.’

Vaarwel antithese. Antithese? De antithese is een beestje dat op muffe zolders een verborgen bestaan leidt. De antithese, meervoud anthithesers, is dol op behangstijfsel.

Zo, jonge lezertjes – bestaan die nog? – weten nu weer iets meer. Oudere lezers zullen er eens te meer van overtuigd zijn dat schrijvers dezes niet goed wijs is.

Klopt. De antithese is geen insect. Het is een begrip uit een voltooid verleden kerkelijk vocabulaire. Toen ik nog een jong lezertje was, kwam ik in deze krant geregeld het woord antithese tegen. Het was de tijd dat voorgangers er hun hand niet voor omdraaiden ons toe te roepen dat de Here onze ‘Go’el’ (spreek uit: goo-eel) was of dat wij ‘kuriakè’ waren. Gooeel had niets met Zuid-Amerikaanse voetbalreporters te maken. Het betekent: Verlosser, maar dat was blijkbaar een te moeilijk woord voor eenvoudige dominees. Kuriakè betekende dat iets of iemand ‘van de Here’ was. Ook erg lastig Nederlands.

Het begrip antithese is met het go’el en het kuriakè ten grave gedragen. Ik mis ze niet. Ondertussen blijft de zaak van de antithese onverminderd actueel. Antithese is gewoon een moeilijk woord dat aangeeft dat twee zaken tegenover elkaar én op gespannen voet met elkaar staan. Het begrip stamt uit de tijd van Abraham Kuyper (1837-1920) die er op het politieke terrein de tegenstelling mee typeerde tussen wie zich laten leiden door wat de mens goed acht én zij die zich door Gods geboden laten leiden. Van daaruit werd de antithese een begrip dat de scheidslijn aanduidde die door de wereld loopt: vóór de Here of tegen de Here. Die scheidslijn is er nog steeds.

Ik moest aan dit overleden begrip denken, toen ik in het Bijbelboek Sefanja las wat er met de volken rondom Juda stond te gebeuren. De Filistijnen (West), Moab en Ammon (Oost), Nubië (Egypte, Zuid) en Assyrië (Noord) zouden ten onder gaan. Het waren vijanden van God. Ook van Israël? Vaak wel, soms ook niet. Gods mensen waren er goed in de scheidslijn te ontkennen of te negeren. In Sefanja wordt duidelijk dat Gods tegenstanders aan de andere kant van de streep, geen toekomst hebben; langs alle streken van het kompas delven zij het onderspit. God wijst er in Sefanja 3 op dat Hij dit ook in het verleden al duidelijk had gemaakt. Sodom, daar moet je wezen, dacht Lot. We weten hoe het afliep. Amalek viel in de woestijnjaren Israëls achterhoede aan beroofde zichzelf zo van een toekomst (Deuteronomium 28, vers 17-19). De zeven goddeloze volken van Kanaän waren al sinds Genesis 15 gedoemd te verdwijnen. God zegt dat hierin een les lag voor zijn mensen, maar dat zij die niet ter harte wilden nemen. Er loopt nog steeds een messcherpe scheidslijn door de wereld. Die loopt én (daar vertellen Sefanja 1 en 3 ook klip-en-klaar over) allereerst dwars door Gods eigen volk, maar vervolgens dwars door de rest van de wereld. Zie ik haar nog lopen? En aan welke kant stel ik mij op?

‘Ik vind het niet belangrijk of mijn mogelijke partner christen is of niet …’ Waar is het misgegaan? Je zou bijna wensen dat er ergens een voorganger het begrip ‘antithese’ reanimeert. Want het blijft waar: iedereen is welkom, maar: wie niet voor Mij is, is tegen Mij. Punt uit. Liefelijker mogen wij het niet maken.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Wim Dekker is lector informele netwerken en laatmoderniteit aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Het gepest van Wilders mag niet gewoon zijn. Timmermans heeft hulp van andere Kamerleden nodig

Wim Dekker hoopt dat het fatsoenlijke deel van de Kamer niet in debat gaat over wat fatsoen is, maar soeverein afstand neemt van onfatsoen. En hij vraagt om gebed voor Frans Timmermans.

Zo sensationeel is dat boek van David de Vos niet, al suggereert hij het graag

Evangelisch prediker David de Vos prijst zijn verhaal aan als ‘het meest gedurfde en ongefilterde boek over de christelijke wereld dat je gaat lezen’. Verkooppraat, volgens Reina Wiskerke.

Kelly Keasberry is theoloog en pastoraal medewerker bij ziekenhuis AZ Monica in Deurne en Antwerpen.

Ambtenaren, managers, artsen of docenten: grijp eens wat vaker naar de gieter

Voor mij als ziekenhuispastor was het uitsterfbeleid niet om aan te zien, schrijft Kelly Keasberry. Na werktijd besloot ik tot een reddingsoperatie. Gewapend met een gietertje, een schaar en een emmer van de schoonmaker.

Anita Zeldenrust is ouder van een gezinshuis voor kinderen die (soms tijdelijk) niet thuis kunnen wonen.

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten verstommen, gaat je binnenwereld aan de gang

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten zijn verstomd, gaat je binnenwereld aan de gang. Het is mij lang gelukt dat uit de weg te gaan, schrijft Anita Zeldenrust. Drukte is een statussymbool.

nd

In Amsterdam zit een witte duif klem. Hoe kan ik de vogel nog redden? Klimmend, via de regenpijp?

Wat doe je als je ziet dat er een vogel verstrikt is geraakt in een net? Op één-hoog? Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Maar er is toch hoop.

George Harinck is rector magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht.

Laat kinderen weer sleutelteksten uit de Bijbel, de geschiedenis en de literatuur uit het hoofd leren

Het is ronduit zonde dat we tegenwoordig bijna niets meer uit ons hoofd leren. Want wat je niet bezit, kun je jezelf niet herinneren. Zorg daarom voor een goed gevulde binnenkamer, stelt George Harinck.

Hans Werkman

Bezwijkt in christelijke gedichten de poëzie 'onder de last van de boodschap'?

Lieddichter Ad de Besten was een meelevend christen, maar christelijke poëzie, moest dat zonodig? Hij las het werk van enkele christelijke dichters en constateerde dat dit wantrouwen geen nieuw voedsel heeft gevonden.

Bart Jan Spruyt is historicus en docent kerkgeschiedenis aan het Hersteld Hervormd Seminarium.

Nederlandse benadering van mensen met twijfels over hun gender wordt steeds meer bekritiseerd

Het beleid om jonge mensen met genderdysforie met puberteitsblokkers te behandelen, wordt in steeds meer landen herzien, ziet Bart Jan Spruyt. Hij betreurt dat die kentering bij Nederlandse politici niet doordringt.

beeld nd

Hoe maak je van duurzaam leven een vrolijke worsteling? We kunnen leren van Psalm 119

Duurzaam leven voelt soms als gerommel in de marge, ervaart Alexander Bosma. Het is makkelijk om het dan maar te laten, terwijl je ervan overtuigd bent dat het moet. Hoe maak je er toch een vrolijke worsteling van?