Bram van de Beek: Het enige antwoord op de radicale islam is een even radicaal christendom
Vorige maand stelde ik dat Europa geen antwoord heeft op de radicale islam (Nederlands Dagblad 6 juni). Daarbij kwam de vraag op of de kerk daarop wel een antwoord heeft. Wat heeft de kerk te zeggen tegen radicale predikers?
Het antwoord lijkt voor de hand te liggen: de kerk predikt liefde, geen haat. De repliek is even voor de hand liggend: ‘Laat me niet lachen. Kijk naar de kerkgeschiedenis.’ Dan komen de kruistochten weer voor de dag en dan gaat het over westerse inmenging in Irak, in de Oriënt van het begin van de twintigste eeuw. Christendom een religie van liefde en vrede?
Er zijn goede argumenten om het christendom te verwerpen. Het is echter geen vraag of de islam een alternatief is voor een onderdrukkend christendom. Ook de islam is gewelddadig, soms zelfs zeer gewelddadig. Zeker, er is ook een gematigde islam en er zijn vredelievende moslims. Zulke christenen zijn er ook. In beide godsdiensten kun je van alles vinden, zowel vredelievende stromingen als geweld. Bij elk argument is er een even zinnig tegenargument.
absolute gehoorzaamheid
Bij de confrontatie tussen godsdiensten gaat het ten diepste ook niet om zulk soort vergelijkingen. Het gaat uiteindelijk om God. De radicale islam is daar volstrekt duidelijk over. God vraagt van mensen absolute gehoorzaamheid. Hij is Heer over alles en allen en niemand mag Hem ongehoorzaam zijn. Hij troont in de hemel en op aarde volvoeren mensen zijn wil. En als er ongehoorzamen zijn, dan moeten de gehoorzamen die dwingen hun leven te veranderen. Wie gehoorzaamt, wordt beloond; wie niet gehoorzaamt, moet gestraft worden, in dit leven en na de dood. God is echter zo genadig dat Hij niet alles afstraft. Voor hen die zijn wil zoeken, is Hij haastig om vergeving te schenken als ze falen.
Tegenover deze heldere boodschap helpt geen verhaal van goedbedoelende mensen en humanistische idealen. Zo zit de wereld niet in elkaar. Tegenover dit radicale geloof is het enige antwoord een evenzeer radicaal christelijk belijden, dat even radicaal niet over mensen gaat, maar over God.
De radicale islam wijst terecht naar het allereerste begin van de godsdienst zoals die in de zevende eeuw begon en zich in de achtste eeuw ontplooide. Zó is islam. Zo heeft God zijn wil aan Mohammed geopenbaard. Het christelijke antwoord is evenzeer gelegen in het allereerste begin van de godsdienst, in de eerste eeuw en de uitwerking daarvan in de tweede. God heeft zich in Christus geopenbaard. Hij heeft geen profeet gestuurd, maar is zelf in de wereld gekomen. Jezus is God in ons midden.
Dat is uiteraard voor moslims een minstens zo grote godslastering als te zeggen dat God een Zoon heeft. Het gaat niet om een theoretisch verhaal over drie-eenheid, maar om de concrete boodschap: God is verschenen als een mens, en dan nog wel een mens die is doodgemaakt, geëxecuteerd. Dat gebeurde omdat God zelf verantwoordelijkheid voor de wereld nam. Hij liet mensen niet het vuile werk opknappen door anderen te vernietigen. Hij liet anderen niet vernietigen, maar Hij vernietigde zichzelf, tot de dood toe. En dat terwijl Hij de Verhevene, de Almachtige bleef.
prietpraat
Een antwoord op de radicale islam dat bestaat uit minimaliseren van de verschillen, helpt niets. Het is prietpraat voor de overtuigde predikers. Het enige antwoord is de waarheid over de ware God te zeggen: dat Hij mens geworden is en zich met zijn eigen oordeel geconfronteerd heeft.
De kernvraag tussen radicale islam en radicaal christendom is: stelt God mensen verantwoordelijk voor de afloop van de wereld, door alles te vernietigen wat tegen zijn wil ingaat, of neemt Hij zelf de verantwoordelijkheid op zich, door zichzelf te vernietigen om mensen te redden?
Dan moet je als christen wel belijden dat Jezus God is, en geen ander dan de Verhevene, de Almachtige. En daar wringt volgens mij de schoen als het gaat om de confrontatie met de islam.
