Luister naar

Engeland overlopen door Hollanders?

Nieuws
Werden de prehistorische bewoners van Engeland, die fameuze monumenten als Stonehenge bouwden, onder de voet gelopen door ‘Horden uit Holland’? Misschien, zo blijkt uit een nieuwe publicatie in Nature.
Rien van den Berg Rien van den Berg
woensdag 28 februari 2018 om 11:15
Misschien hebben invasiehorden van het Europese vasteland meegebouwd aan het beroemde Stonehenge in Wiltshire (Engeland).
Misschien hebben invasiehorden van het Europese vasteland meegebouwd aan het beroemde Stonehenge in Wiltshire (Engeland). ap / Charlotte Zink

Amersfoort

Een van de mysteries van de prehistorische cultuur is de klokbeker. Die verspreidde zich ongeveer 4500 jaar geleden over heel West- en Centraal-Europa. Maar hoe? Was er een nieuw volk dat Europa veroverde, en zijn cultuur meenam? Of was die klokbeker een modegril, een hebbeding dat iedereen ineens ook wilde hebben?

Allebei, zo blijkt uit onderzoek dat in het wetenschappelijke tijdschrift Nature gepubliceerd is. Een internationale groep van meer dan honderd archeologen onderzocht het DNA van enkele honderden prehistorische Europeanen (van 4700 tot 1200 voor Christus), en kwam tot opvallende conclusies. De klokbeker kwam oorspronkelijk vanuit het zuiden, Spanje, en werd overgenomen door groepen die qua DNA volkomen zichzelf bleven. Kortom: een buurvolk zag die hippe beker, en dacht: die willen wij ook.

Maar bij Engeland ligt het anders. Daar deed de klokbeker rond 2300 voor Christus zijn intrede, en tegelijk veranderde het DNA-profiel van de inwoners er in een paar honderd jaar sterk. Het DNA van de ‘nieuwe Britten’ lijkt sterk op DNA uit twee graven in het West-Friese dorpje Oostwoud, die in de jaren vijftig al zijn opgegraven. ‘Hebben Hollandse Horden de vroege Britten afgeslacht die Stonehenge bouwden?’, zo vroeg de Britse krant The Guardian zich bijna een jaar geleden af, toen ze lucht kreeg van het grootschalige DNA-onderzoek.

Dat is te kort door de bocht, zeggen de onderzoekers nu. Harry Fokkens, hoogleraar Europese Prehistorie in Leiden, zegt op de website van zijn universiteit: ‘Het is inderdaad opvallend dat de genenmix in het huidige Groot-Brittannië in die periode een veel Europeser karakter krijgt. Het lijkt erop dat immigranten uit het vasteland van Europa de vroege Britten hebben verslagen of vervangen.’

Maar dat die veroveraars per se uit het huidige Nederland kwamen, kun je niet zeggen, aldus Fokkens. Het DNA van de skeletten van Oostwoud speelde weliswaar een cruciale rol in het onderzoek, maar ‘Oostwoud is de enige opgravingsplek in de wijde omtrek waarvan de monsters geanalyseerd zijn’. Je kunt dus met geen mogelijkheid vaststellen of de veroveraars van de Britse eilanden van destijds uit het huidige Nederland kwamen, of uit Duitsland, Frankrijk of België.

aan boord

Wel kun je nu, zegt Fokkens, gevoeglijk aannemen dat de klokbeker niet in Engeland terechtgekomen is omdat de toenmalige Britten hem zo mooi vonden. Ze kwamen mee aan boord van de schepen van mensen die niet heel vriendelijke bedoelingen hadden.

Overigens kun je dus ook vaststellen dat die nieuwkomers kwamen toen Stonehenge gebouwd werd – maar dat het werk aan dat complex gewoon doorging. Als er inderdaad veel ‘Nederlanders’ bij de invasiehorden gezeten hebben, kun je net zo goed zeggen dat die ‘Nederlanders’ Stonehenge hebben voltooid.

Wetenschappers vinden uiteraard dat er nog heel veel meer onderzocht moet worden voordat we dergelijke conclusies kunnen trekken. Er is nooit eerder zo’n grootschalig prehistorisch DNA-onderzoek gedaan, maar nog altijd op slechts enkele honderden skeletten. Bovendien kunnen de uitkomsten een iets vertekend beeld geven, omdat in dezelfde periode crematie in opkomst was, waardoor veel DNA verloren is gegaan. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Oud en nieuw zou mogelijk al in 2025 of 2026 een seconde eerder zijn.

Door klimaatverandering tolt de aarde minder rap om haar as, met gevolgen voor de wereldwijde tijdmeting

De aarde draait steeds sneller om haar as, maar klimaatverandering remt dat af, blijkt uit analyse. Tijdexperts zijn opgelucht: het moment dat zij een seconde van de universele klok moeten halen, laat nu langer op zich wachten.

De duivelsrog staat op de VN-lijst van met uitsterven bedreigde trekdiersoorten. Op die lijst scoren vissen hoog: maar liefst 97 procent van de vissoorten loopt sterk in aantal achteruit.

VN-rapport over migrerende dieren weinig opbeurend: meer soorten in gevaar en uitstervingsgolf dreigt

Een op de vijf bedreigde diersoorten, is de afgelopen twintig jaar nog dichter bij uitsterven beland. Dat komt voornamelijk door landbouw, overbevissing en verlies of versnippering van hun leefgebied.

Charles Picavet lijdt aan een zeldzame zwellingsziekte en is enorm geholpen met ‘crispr-cas’, de razendsnelle ‘knip-en-plak’-techniek voor DNA. Foto onder: Picavet als jongeman, met gezichtsoedeem.

Bij eerste Nederlander die nieuwe gentherapie krijgt, verdwijnt zwellingsziekte meteen

Tien patiënten die levenslang gebukt gingen onder een erfelijke zwellingsziekte, zijn daar op slag vanaf dankzij één infuus met een nieuwe, experimentele gentherapie. Onder hen twee Nederlanders.

Een ondergelopen straat nabij het Markermeer. ‘Het is echt een bijzonder jaar geweest.’

KNMI: 2023 was het natste jaar ooit, maar tegelijk ook een van de droogste

Het natste jaar ooit in ons land gemeten, was ook een van de droogste. Niet eerder viel er in een jaar zoveel neerslag (ruim een meter!) als in 2023. Maar begin zomer tobde iedereen over de droogte.

Elon Musk

Breinbedrijf Elon Musk plaatst voor het eerst implantaat in de hersenen van een mens

Na eerdere, omstreden, proeven bij apen heeft Elon Musks bedrijf Neuralink nu voor het eerst een implantaat in de hersenen van een mens geplaatst. Zo’n brein-computer-interface helpt bij het uitlezen van hersensignalen.

Uniper wil de kolengestookte energiecentrale op de Maasvlakte de komende jaren omvormen tot een productielocatie van groene waterstof.

'Waterstof is een soort duizenddingendoekje' Maar waar hebben we het precies voor nodig?

De Nederlandse overheid is druk bezig met het afsluiten van contracten voor de levering van waterstof. Deze zomer kwam er een overeenkomst met Spanje, eind november met enkele Golfstaten.