Engeland overlopen door Hollanders?
Amersfoort
Een van de mysteries van de prehistorische cultuur is de klokbeker. Die verspreidde zich ongeveer 4500 jaar geleden over heel West- en Centraal-Europa. Maar hoe? Was er een nieuw volk dat Europa veroverde, en zijn cultuur meenam? Of was die klokbeker een modegril, een hebbeding dat iedereen ineens ook wilde hebben?
Allebei, zo blijkt uit onderzoek dat in het wetenschappelijke tijdschrift Nature gepubliceerd is. Een internationale groep van meer dan honderd archeologen onderzocht het DNA van enkele honderden prehistorische Europeanen (van 4700 tot 1200 voor Christus), en kwam tot opvallende conclusies. De klokbeker kwam oorspronkelijk vanuit het zuiden, Spanje, en werd overgenomen door groepen die qua DNA volkomen zichzelf bleven. Kortom: een buurvolk zag die hippe beker, en dacht: die willen wij ook.
Maar bij Engeland ligt het anders. Daar deed de klokbeker rond 2300 voor Christus zijn intrede, en tegelijk veranderde het DNA-profiel van de inwoners er in een paar honderd jaar sterk. Het DNA van de ‘nieuwe Britten’ lijkt sterk op DNA uit twee graven in het West-Friese dorpje Oostwoud, die in de jaren vijftig al zijn opgegraven. ‘Hebben Hollandse Horden de vroege Britten afgeslacht die Stonehenge bouwden?’, zo vroeg de Britse krant The Guardian zich bijna een jaar geleden af, toen ze lucht kreeg van het grootschalige DNA-onderzoek.
Dat is te kort door de bocht, zeggen de onderzoekers nu. Harry Fokkens, hoogleraar Europese Prehistorie in Leiden, zegt op de website van zijn universiteit: ‘Het is inderdaad opvallend dat de genenmix in het huidige Groot-Brittannië in die periode een veel Europeser karakter krijgt. Het lijkt erop dat immigranten uit het vasteland van Europa de vroege Britten hebben verslagen of vervangen.’
Maar dat die veroveraars per se uit het huidige Nederland kwamen, kun je niet zeggen, aldus Fokkens. Het DNA van de skeletten van Oostwoud speelde weliswaar een cruciale rol in het onderzoek, maar ‘Oostwoud is de enige opgravingsplek in de wijde omtrek waarvan de monsters geanalyseerd zijn’. Je kunt dus met geen mogelijkheid vaststellen of de veroveraars van de Britse eilanden van destijds uit het huidige Nederland kwamen, of uit Duitsland, Frankrijk of België.
aan boord
Wel kun je nu, zegt Fokkens, gevoeglijk aannemen dat de klokbeker niet in Engeland terechtgekomen is omdat de toenmalige Britten hem zo mooi vonden. Ze kwamen mee aan boord van de schepen van mensen die niet heel vriendelijke bedoelingen hadden.
Overigens kun je dus ook vaststellen dat die nieuwkomers kwamen toen Stonehenge gebouwd werd – maar dat het werk aan dat complex gewoon doorging. Als er inderdaad veel ‘Nederlanders’ bij de invasiehorden gezeten hebben, kun je net zo goed zeggen dat die ‘Nederlanders’ Stonehenge hebben voltooid.
Wetenschappers vinden uiteraard dat er nog heel veel meer onderzocht moet worden voordat we dergelijke conclusies kunnen trekken. Er is nooit eerder zo’n grootschalig prehistorisch DNA-onderzoek gedaan, maar nog altijd op slechts enkele honderden skeletten. Bovendien kunnen de uitkomsten een iets vertekend beeld geven, omdat in dezelfde periode crematie in opkomst was, waardoor veel DNA verloren is gegaan. <