Kans op besmetting alleen dicht bij grieppatiënt groot

Amsterdam

Onderzoekers uit Atlanta berekenden dit met een computersimulatie waarover ze dinsdag schreven in Proceedings of the National Academy of Sciences.

Wie een virus als influenza (griep) of Sars onder de leden heeft, verspreidt dit vooral in druppelvorm via hoesten, niezen, praten of zelfs simpelweg ademen. Maar verder dan een meter komen die besmettelijke druppels doorgaans niet. Virussen kunnen zich dus niet zomaar, zoals wel wordt gevreesd, via het ventilatiesysteem van vliegtuigen verspreiden. Voor vliegtuigen gaan gezondheidsorganisaties als de WHO uit van een besmettingszone van twee rijen voor en achter een ziek persoon, vijf rijen in totaal dus. Alleen houdt die schatting geen rekening met beweging.

Om daarover meer te leren, maakten de onderzoekers van onder meer Emory Universiteit tien vliegtochtjes over het Amerikaanse continent. Tijdens die 3,5 tot 5 uur durende vluchten hielden ze hun medepassagiers nauwlettend in de gaten. 38 procent van hen bleek helemaal niet van hun plek te komen, nog eens 38 procent slechts één keer en de rest vaker. Vooral degenen aan het gangpad liepen meer. Gemiddeld waren ze ruim 5 minuten uit hun stoel.

Al die bewegingen hadden amper invloed op de verspreiding van een ziekte door het vliegtuig, bleek uit de simulatie van de onderzoekers. Een ziek persoon komt in contact met redelijk wat mensen, maar het zijn vooral degenen naast hem en in de rij voor en achter hem die risico lopen. Dat is zelfs een iets kleinere besmettingszone dan waarvan gezondheidsorganisaties uitgingen.

‘De kritiek op rekenkundige modellen is vaak dat de werkelijkheid anders is’, reageert hoogleraar Marion Koopmans, hoofd Viro-science van het Erasmus MC in Rotterdam. Maar hier kozen de onderzoekers een mooie aanpak door de echte bewegingen tijdens vluchten te observeren. ‘Van zulke gegevens smullen de modelleurs.’

druppeltjes

Toch blijft het oppassen met conclusies trekken over de praktijk, vindt Koopmans. Zo gaan de onderzoekers er simpelweg van uit dat iedereen die het virus bij zich draagt dit verspreidt. ‘Maar iemand die hoest en niest, zal meer druppeltjes verspreiden dan iemand die nauwelijks klachten heeft.’

De onderzoekers zelf geven ook toe dat er nog diverse onzekerheden zijn. Zo is het de vraag in hoeverre de achterkant van een stoel een barrière vormt tegen virussen. Ook reisden ze slechts met één model vliegtuig mee, en op binnenlandse vluchten. Op grote internationale vluchten kan het beweegpatroon – en daarmee het besmettingsgevaar – er weer heel anders uitzien. <