Luister naar

Slotdebat Samsom en Asscher: 'Kiezen tussen Einstein of Gandhi'

Nieuws
Zaterdag hielden Lodewijk Asscher en Diederik Samsom hun slotdebat; vrijdag wordt duidelijk wie van de twee PvdA-lijsttrekker wordt. Samsom presenteert zich als de man van praktische oplossingen, Asscher staat voor principes en moraal.
Ariejan Korteweg redactie vk
maandag 5 december 2016 om 03:00
Kandidaat-lijsttrekkers van de PvdA Diederik Samsom en Lodewijk Asscher hielden zaterdag hun slotdebat. ‘Er is inhoudelijk weinig verschil tussen de kandidaten’, zegt politicoloog Jouke de Vries.
Kandidaat-lijsttrekkers van de PvdA Diederik Samsom en Lodewijk Asscher hielden zaterdag hun slotdebat. ‘Er is inhoudelijk weinig verschil tussen de kandidaten’, zegt politicoloog Jouke de Vries. anp / Bart Maat

Amsterdam

Het is een beetje de keuze tussen Einstein en Gandhi, zegt Hannah Belliot – voormalig Amsterdams wethouder voor de PvdA – na twee uur PvdA-lijsttrekkersdebat tussen Diederik Samsom en Lodewijk Asscher. Wie van de twee Einstein is, mag duidelijk zijn.

Toch, zo eenduidig is het niet. ‘Volg uw hart’, dat zijn de laatste woorden van Samsom voordat hij het podium verlaat. ‘We gaan de kiezer veroveren, zaal voor zaal, straat voor straat, lid voor lid’, had hij kort daarvoor gezegd, met die kenmerkende Samsom-dynamiek.

morele domein

Precies die fysieke kant maakt deze lijsttrekkersverkiezing een ongewisse affaire. Op grond van de vier debatten zou je Asscher goede kansen toedichten. Ook in dit slotdebat is hij offensiever, de enkele aanval van Samsom pareert hij met gemak. Banen en werk zijn officieel het thema. Maar Asscher sleept elke kwestie – loonsverhoging, discriminatie op de arbeidsmarkt, arbeidsmigratie, de rol van de vakbonden – naar het morele domein. Daar is hij heer en meester.

Zijn houding als hij niet aan het woord is – handen op de rug, blik op oneindig – straalt vertrouwen uit; dit is de man die overzicht heeft. Een flink contrast met de elastische Samsom, die draait en wringt en knipoogt en stapt. Mondhoeken, wenkbrauwen, gezichtsplooien – alles doet mee, ook als hij niet aan de beurt is. Alsof niet Asscher maar hijzelf de uitdager is.

Asscher slaagt er ook behendig in zijn vicepremierschap van een kabinet onder leiding van een VVD-premier bij het debat uit de buurt te houden. Niks pijnlijke compromissen; Asscher had de VVD juist op enkele onderwerpen onder water gehouden, verzekert hij. Met als gevolg dat Samsom, die de verrichtingen van Rutte II vanuit de Kamerbanken volgde, veel zwaarder door de coalitie met de VVD wordt belast – als architect, maar ook als beschermheer. Dat Samsom niet wegloopt voor die verantwoordelijkheid, vergroot in PvdA-kringen zijn aantrekkingskracht niet. Slechte papieren voor Samsom dus, ware het niet dat bij dit slotdebat een x-factor meespeelt, een ongenoemd en ongezien element dat een cruciale rol kan spelen.

Dat zijn die 4451 kilometer die Samsom sinds 1 oktober aflegde om die 82 PvdA-afdelingen te bezoeken – gemiddeld meer dan één per dag. Daar heeft hij de leden van zijn partij in de ogen gekeken, één voor één. ‘Straat voor straat, lid voor lid’, zoals hij het zelf immers noemt. En dat zijn de mensen die mogen stemmen. ‘Je hebt er 15.000 nodig om te winnen’, rekende ingenieur Samsom al eens voor.

‘Er is inhoudelijk weinig verschil tussen de kandidaten’, zegt politicoloog Jouke de Vries, die zelf als outsider in 2002 meedeed aan de lijsttrekkersverkiezingen – die toen door Wouter Bos werden gewonnen. ‘Dan krijg je eerder een beautycontest, waarbij het om de vorm draait. Samsom doet het bij de leden vrij goed. Hij wekt de indruk dat hij het weer kan flikken. Asscher ligt moeilijker. Die moet om zes uur naar huis, om voor te lezen.’

Kamerlid Lutz Jacobi deed in 2012 mee aan de lijsttrekkersverkiezing. ‘Toen was er veel humor en weinig negatieve spanning tussen de kandidaten. Nu staat er meer druk op en is het toch een kwestie van: zoek de ­zeven verschillen.’ Ook zij ziet een strijd die zich toespitst op personen: ‘Asscher die het morele leiderschap wil uitdragen, Samsom die vier zware jaren had en wil doorgaan.’

Jacobi zwijgt over haar voorkeur, De Vries en Belliot stemmen allebei op Asscher. Ze gebruiken daarvoor een argument dat je vaker hoort: het is tijd voor verandering. Asscher is de man die ook buiten de partij kiezers kan aanspreken. ‘Hij kan de emotie toevoegen die nodig is om het wantrouwen in de samenleving te bestrijden’, zegt Belliot.

weerwoord op Wilders

‘Diederik sprak vijf jaar geleden over zijn moreel kompas’, zegt Lieke Kuiper, voorzitter van de Jong Socialisten. ‘Daarna is het te veel over oplossingen gegaan. Lodewijk brengt de beginselen weer terug: solidariteit, bestaanszekerheid.’ Twee derde van de achterban van de Jong Socialisten sprak in een peiling een voorkeur voor Asscher uit.

Op dat gevoel speculeert Asscher in zijn slotwoord: ‘Na de Brexit, na Trump en de groei van de PVV in de peilingen moeten we een alternatief bieden’, zegt hij. ‘Het weerwoord op Wilders moet luider klinken.’ Hij wil ‘een coalitie van de hoop, en niet van de haat’. Samsom zet daar vooral zijn energie en strijdlust tegenover. Hij is de man ‘die alles wil geven om onze idealen waar te maken’. Als je alleen naar de woorden luistert, lijkt dat verweer pover. Maar achter de woorden staan de kilometers, handdrukken, beloften gedaan in tientallen zaaltjes. Die kunnen bij de bijna 50.000 stemgerechtigde leden zwaar meewegen. Tot 8 december kan er gestemd worden. Een dag later wordt de uitslag bekendgemaakt. <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Premier Mark Rutte: 'Iemand uitschelden om zijn of haar Joodse achtergrond, dat doe je niet.'

Antisemitisme moeten we samen de kop indrukken, vindt Rutte. 'Het gaat echt de verkeerde kant op'

Het kabinet zal alle middelen inzetten om antisemitisme te bestrijden, maar het is te gemakkelijk om alles van de overheid te verwachten. 'Ieder van ons heeft een verantwoordelijkheid anderen aan te spreken.'

Afbeelding

Bosma: Baudet betuigt spijt maar kwam niet opdagen

FVD-leider Thierry Baudet heeft in een telefoongesprek met Kamervoorzitter Martin Bosma spijt betuigd voor wat hij woensdag na een debat heeft gezegd tegen Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA).

Voorzitter Martin Bosma wil dat Thierry Baudet zich donderdagochtend bij hem meldt voor een gesprek.

Bosma meldt bedreiging Klaver door Baudet na debat, wil gesprek

FVD-leider Thierry Baudet heeft Tweede Kamerlid Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) woensdag na een debat tot twee keer toe bedreigd. Dat schrijft Kamervoorzitter Martin Bosma in een brief aan Baudet.

Deskundigen (v.r.n.l.) Jacquelien Bulterman-Bos, Els Stronks, Gerdineke van Silfhout, Martin Bootsma en Henk Wilbers na afloop van het rondetafelgesprek over lees- en taalvaardigheid woensdag in de Tweede Kamer.

De boodschap aan de Tweede Kamer klinkt luid en breed gedragen: 'Het leesplezier moet terug in de klas'

Wat gaat er mis met het Nederlandse leesonderwijs? Een stoet deskundigen trok woensdag aan de Tweede Kamer voorbij in de zoektocht naar antwoorden. ‘De verwachtingen moeten omhoog, de lat ligt echt te laag.’

GroenLinks/PvdA-leider Frans Timmermans, geflankeerd door zijn fractiegenoten Jesse Klaver en Kati Piri.

De achilleshiel van Timmermans: Israël en de Palestijnen verdelen GroenLinks-PvdA tot op het bot

Terwijl partijleider Frans Timmermans een verklaring tegen Jodenhaat tekende, zat senator Karimi met een ‘arafatsjaal’ in de Eerste Kamer. Hoe het Israëlisch-Palestijnse conflict de achilleshiel van GroenLinks-PvdA werd.

Op initiatief van Mirjam Bikker (ChristenUnie) spreken dertien van de vijftien fractievoorzitters in de Tweede Kamer zich uit tegen antisemitisme.

Bijna alle fractievoorzitters spreken zich uit tegen Jodenhaat. 'Dit moet stoppen. En wel nu'

Voor de meeste fractievoorzitters in de Tweede Kamer is na de verstoring van het concert van zangeres Lenny Kuhr de maat vol. Zij spreken zich in een gezamenlijke verklaring uit tegen wat zij 'Jodenhaat' noemen.