Luister naar

Juristen: CETA-verdrag ongrondwettelijk en ondemocratisch

Nieuws
Het CETA-handelsverdrag tussen Canada en de Europese Unie is strijdig met de grondwet. Dat stellen enkele tientallen Nederlandse hoogleraren en andere juristen in een brief aan Eerste Kamerleden, die zich momenteel buigen over het verdrag. CETA mag volgens de experts alleen worden goedgekeurd met een tweederdemeerderheid.
maandag 8 juni 2020 om 03:04 aangepast 07:24
Minister-president Mark Rutte met de Canadese premier Justin Trudeau in het Torentje.
Minister-president Mark Rutte met de Canadese premier Justin Trudeau in het Torentje. beeld anp / Jerry Lampen

Den Haag

De juristen hebben voornamelijk kritiek op het arbitragehof ICS dat in het CETA-verdrag is opgenomen. Daarbij kunnen investeerders schadeclaims indienen tegen overheden. Landen moeten daardoor soms enorme bedragen betalen aan bedrijven, zonder tussenkomst van nationale rechters. Dat is strijdig met de grondwet, stelt juridisch expert Wybe Douma namens de ondertekenaars. ‘De rechtspraak wordt straks overgeheveld naar een internationaal hof, waarin vooral mensen zitten die gespecialiseerd zijn in het behartigen van bedrijfsbelangen. Volgens de grondwet moeten nationale rechters uitspraak doen.’

De experts hekelen ook de groep anonieme Europese en Canadese ambtenaren die eigenhandig binnen CETA bepaalde regels kunnen wijzigen en toevoegen. Daarmee gaan ze op de stoel zitten van het Nederlandse parlement, stelt Douma. ‘Dat is eveneens ongrondwettelijk, want de Tweede en Eerste Kamer moeten goedkeuring geven aan wetten.’

verdrag ingerommeld

Wil de Nederlandse senaat toch akkoord gaan, dan moet volgens juristen twee derde van de Eerste Kamerleden voorstemmen. Normaal is een simpele meerderheid genoeg. De kans is overigens klein dat twee derde van de senatoren daadwerkelijk vóór CETA zal stemmen – in de Tweede Kamer werd het verdrag met de kleinst mogelijke meerderheid aangenomen.

Douma stoort zich aan de manier waarop Nederland het verdrag wordt ‘ingerommeld’ door het kabinet. ‘Er werd voortdurend gezegd: we zijn nog in onderhandeling, wacht maar op het eindresultaat. Nu ligt er een definitief handelsverdrag van ruim duizend pagina’s dat forse problemen kent – daarover zijn nagenoeg alle deskundigen het eens. Met de fundamentele bezwaren tegen het arbitragehof is niets gedaan. Op deze manier verliezen burgers vertrouwen in de politiek.’

De kritiek op arbitragehof ICS gaat verder dan juridische bezwaren. De groep juristen heeft ook inhoudelijk moeite met het systeem. Het idee is bedrijven weerbaar te maken tegen grillig overheidsbeleid dat het bestaansrecht kan bedreigen. In de praktijk staat het echter vooral verduurzaming en algemene belangen in de weg, constateren de juristen. Zo klagen multinationals in ontwikkelingslanden de overheid vaak aan vanwege ‘groene’ wetgeving, zoals een verbod op houtkap.

Douma hekelt de ‘scheve verhouding tussen economie en milieu’ in het verdrag: investeerders kunnen schadeclaims indienen bij overheden, maar andersom staan landen machteloos als bedrijven CETA’s milieuregels overtreden. ‘Officieel zijn regels bindend, maar landen kunnen overtreders niet straffen.’

De coronacrisis heeft dat gevaar alleen maar groter gemaakt, stelt de juridisch expert. Hij wijst op een recent voorbeeld uit Peru. ‘Daar heeft een buitenlands bedrijf tolwegen opgezet waarvoor elke automobilist geld moet betalen. Vanwege de coronamaatregelen van de Peruaanse overheid wordt momenteel geen tol betaald. De investeerder is nu boos en dreigt met een schadeclaim, want zijn belangen zijn geschaad. Internationale arbiters moeten daarover beslissen. Zoiets kan natuurlijk nóóit de bedoeling zijn.’ Volgens Douma worden wereldwijd momenteel honderden vergelijkbare coronaclaims voorbereid.

waarover gaat het CETA-handelsverdrag?

De Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA) is een veelomvattend handels- en investeringsverdrag tussen Canada en de Europese Unie. Door het verdrag worden onderlinge importheffingen grotendeels afgeschaft, waardoor handelen goedkoper wordt. Het verdrag maakt het daarnaast voor werknemers makkelijker met een Nederlands diploma aan de slag te gaan in Canada.

Het verdrag is grotendeels van kracht sinds september 2017. Over bepaalde onderdelen moeten alle EU-lidstaten echter nog individueel goedkeuring geven. Dat betreft voornamelijk het veelbesproken ICS: een internationaal arbitragehof waarop investeerders zich kunnen beroepen als ze zich benadeeld voelen door de overheid van een ander land. Zo kunnen Europese bedrijven in Canada een schadeclaim indienen bij de Canadese overheid – en andersom.

Het CETA-verdrag kwam in februari nipt door de Tweede Kamer – ondanks de tegenstem van iedere oppositiepartij – en ligt momenteel ter behandeling in de senaat. Daar hebben coalitiepartijen niet genoeg zetels voor een ‘simpele’ meerderheid. Pas wanneer iedere EU-lidstaat akkoord gaat, treedt het volledige verdrag in werking.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Afbeelding

Uitvoeringsorganisaties hekelen spreidingswet in huidige vorm: 'Daar passen wij voor'

De wet om asielzoekers te verdelen over gemeenten is hard nodig om de opvangcrisis te bezweren, maar in zijn huidige vorm te onuitvoerbaar en complex, zeggen uitvoerende organisaties donderdag in een rondetafelgesprek.

Afbeelding

Weerwind in actie voor vrouwengevangenis

Minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) neemt maatregelen om grensoverschrijdend gedrag in vrouwengevangenissen tegen te gaan.

Afbeelding

Echte werk voor pensioen begint nu: vier uitdagingen waar het nieuwe stelsel mee te maken krijgt

Nu de politieke discussie over de pensioenwet voorbij is, begint het echte werk pas. Bij de stemming tekende zich dinsdagavond in de Eerste Kamer een meerderheid af voor de grootste hervorming van het stelsel ooit.

Afbeelding

Afrika wordt een wereldspeler en verdient een strategie, vindt het kabinet. Wat staat erin?

Voor het eerst ligt er een Nederlandse Afrika-strategie, die een visie schetst op hete hangijzers als migratiestromen en de strijd om grondstoffen. Eén van de grote thema’s is migratie.

Afbeelding

Extra zetels voor CDA en CU: coalitie helpt zichzelf aan 24 zetels in Eerste Kamer

De regeringscoalitie heeft zich door strategisch stemmen verzekerd van 24 zetels in de Eerste Kamer. Vooral confessionele partijen profiteren van de verdeling van de restzetels.

Afbeelding

SGP krijgt twee zetels in de Eerste Kamer, mede dankzij ChristenUnie

Met een beetje hulp én door eigen groei is de SGP zo goed als verzekerd van opnieuw twee zetels in de Eerste Kamer. En hoe zat het ook alweer met het kiezen van senatoren?