‘Voltooid leven’ verdeelt tot op bot
Den Haag
Bestaan ze nou echt? Ouderen aan wie lichamelijk en geestelijk weinig mankeert, maar die toch liever willen sterven? En zo ja: wat voelen ze, wat willen ze? Wat het antwoord op die vragen ook is, ‘voltooid leven’ blijft de politiek verdelen.
Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) heeft voor dat onderzoek Els van Wijngaarden, universitair hoofddocent en onderzoeker aan de Universiteit voor Humanistiek, benaderd. Eerder deed zij promotieonderzoek naar mensen die ‘klaar met leven’ waren, en concludeerde dat er vaak andere problematiek achter de stervenswens schuilgaat. ‘Wat mij daarvan vooral is bijgebleven’, zegt ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik, ‘is dat mensen vaak niet per se dood wilden, maar niet het leven wilden zoals ze dat leidden.’ Ze hoopt dat het nieuwe onderzoek vooral inzicht geeft ‘in wat lijden aan het leven precies is, en wat dit van overheid en samenleving vraagt’.
Maar bij het liberale deel van de regeringscoalitie - VVD en D66 - leeft de overtuiging dat voor ‘voltooid leven’ iets moet worden geregeld. Al erkent VVD-Kamerlid Ockje Tellegen dat het ‘hoe’ niet eenvoudig is. ‘Ik wil deze mensen graag tegemoet komen; dat is mijn overtuigde liberale idee. Maar uiteindelijk gaat het om het mogelijk maken van hulp bij zelfdoding, en dat is lastig.’ Bovendien wil Tellegen dat de bestaande Euthanasiewet er niet door in het gedrang komt. ‘Dat is een prachtige wet; ik ben heel terughoudend daaraan te gaan sleutelen.’
De VVD-politica hoopt dat Van Wijngaarden donderdag duidelijk kan maken om welke groep mensen het nou precies gaat. ‘Wat motiveert hen om dit te willen? Wat verstaan ze onder voltooid leven, en wat verlangen ze precies?’ Het rapport wordt een nieuwe bouwsteen voor de gedachtevorming bij de liberalen, zegt Tellegen, net als de maatschappelijke discussie die de komende maanden erover plaatsvindt.
Bij D66 is het debat al veel meer uitgekristalliseerd. Er moet hoe dan ook een wetsvoorstel komen, en Kamerlid Pia Dijkstra verwacht dat dit zeker ‘voor de zomer’ klaar is. Ze krijgt naar eigen zeggen zo veel steun van ouderen, ‘dat ik me niet kan voorstellen dat ik mijn wetsvoorstel niet indien’. Dijkstra is benieuwd wat het onderzoek zegt over hoe mensen een regeling voor stervenshulp voor zich zien. ‘Wat wordt bedoeld met controle over het levenseinde? Wat stellen mensen zich erbij voor?’
CDA-Kamerlid Harry van der Molen is vooral benieuwd hoe groot de groep mensen is die hun leven voltooid vinden. ‘Vanuit de medische beroepsgroep hoor ik dat ze het niet zo zien in de praktijk, maar aan de andere kant zijn er heel uitgesproken voorstanders.’ Zijn partij ziet niets in een nieuwe wet, haast Van der Molen zich te zeggen. ‘Stel dat zo’n wet er komt voor mensen vanaf 75 jaar. Dan gaat iedereen vanaf die leeftijd nadenken over de vraag of je nog wel verder wilt leven. Ik ontken zeker niet dat ouder worden ook heel eenzaam kan zijn, bijvoorbeeld als je iedereen overleeft. De vraag is alleen: hebben we dan wetgeving nodig om het leven te beëindigen, of ligt er voor de samenleving een opdracht?’
Bij CDA en ChristenUnie is er ergernis over het feit dat D66 het wetsvoorstel hoe dan ook wil doorzetten, wat er ook uit het nieuwe onderzoek komt. Maar ze hebben die mogelijkheid wel, staat in het regeerakkoord. Op de vraag wat dit betekent voor de verhoudingen binnen de coalitie, zegt ChristenUnie-Kamerlid Dik: ‘Dat wordt in elk geval interessant. Het is heel duidelijk waar wij staan.’ <
