Veiligheid van Joden is een erezaak

Weet jij een kerk met kogelvrij glas? Weet jij een kerk waar elke bezoeker moet worden ingeschreven, zodat ze uit veiligheidsoverwegingen weten wie er over de vloer komt? Weet jij een kerk waar een ontvangstcomité met kogelvrije vesten buiten staat?

Arie Slob kent zon kerk in elk geval niet. Maar het is realiteit bij Nederlandse synagogen en andere Joodse instellingen, weet de ChristenUnie-leider. Ik heb grote zorgen over het opkomende antisemitisme. Er moet iets gebeuren, maar ik merk dat het ook in de politiek heel moeilijk van de grond komt. Als ik zoals twee weken geleden in een motie een onderzoek vraag naar de beveiliging van Joodse instellingen, nog zonder daar concrete bedragen aan te hangen, geven partijen als VVD, PvdA, D66 en GroenLinks niet thuis.

erezaak

Waarom niet?

Misschien vindt men het niet nodig, of misschien spelen electorale motieven een rol. Ik weet het niet. Het valt me wel op dat veel collega-Kamerleden meteen zeggen: ja, en de moskeeën dan? Er wordt gelijk van alles aan verbonden. Terwijl ik zeg: de beveiliging van Joden en Joodse instellingen is een erezaak. Lodewijk Asscher is de enige minister die zich laat zien bij die gemeenschap. Maar er moet ook worden gehandeld door dit kabinet, met minister Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie) voorop. Ik ga het kabinet nog scherper daarop aanspreken.

Er is toch extra geld voor de beveiliging van Joodse instellingen beschikbaar gesteld?

Met veel moeite is dat gelukt, inderdaad. Een relatief klein bedrag, in vergelijking met de kosten die de Joodse gemeenschap zelf maakt. Wat mij betreft zijn we er daarmee niet. Als de ChristenUnie weer in de positie komt om mee te praten over de begroting, zullen we hier een hard punt van maken. Maar er speelt ook meer: het is toch te gek voor woorden dat op heel wat scholen niet over de Holocaust wordt gesproken, uit angst voor reacties van leerlingen? Daar moet niet voor worden gezwicht. De Onderwijsinspectie moet daarop letten, en desnoods moeten we die scholen daarin ondersteunen.

antisemitisme

De Joodse gemeenschap ervaart een toenemend antisemitisme. Valt die toename te verklaren?

Het is voor een deel te linken aan de aanwezigheid van moslims, maar antisemitisme is deels ook ongrijpbaar. Uit onderzoek in België blijkt wel dat de vooroordelen over Joden vijf keer zo groot zijn onder moslimjongeren als onder andere jongeren. Ik wil dat er ook in Nederland zon onderzoek wordt gedaan. Dat zou zich kunnen toespitsen op steden als Amsterdam en Rotterdam. We moeten de diepste oorzaken van antisemitisme achterhalen, en ik geloof er niks van dat die uitsluitend in het Midden-Oostenconflict gezocht moeten worden.

Over statements gesproken: bij de herdenking van de bevrijding van Auschwitz droegen koning Willem-Alexander en premier Mark Rutte een keppeltje.

Dat was mooi. Maar er is in de Joodse gemeenschap wel verbazing over hoe door Nederland de ene keer sympathie wordt betuigd, terwijl op andere momenten bijvoorbeeld Israël vaak met een domineesvingertje wordt toegesproken. Denk aan de kwesties als de etikettering van Israëlische producten, en het nederzettingenbeleid. Natuurlijk mag hierover best een gesprek plaatsvinden. Maar soms lijkt het erop dat er met twee maten wordt gemeten, waar het om andere landen gaat. Begin deze week was Nederland ook met een zware delegatie vertegenwoordigd bij het rouwbeklag voor de overleden koning van Saudi-Arabië. Dat land hanteert wetten die niet veel afwijken van wat de terreurorganisatie ISIS wil. Het lijkt erop dat dan onze koopmansgeest de doorslag geeft.

koffer klaar

Waarom maakt u zich zo sterk voor de Joodse gemeenschap?

Omdat de verhalen die ik hoor uit deze kleine gemeenschap van veertigduizend mensen, mij raken. Ik kan niet begrijpen dat we in Nederland niet veel massaler opstaan tegen antisemitisme. Het gaat daarbij niet alleen om de kosten voor de beveiliging, die buitenproportioneel op de Joodse gemeenschap drukken. Er zijn ook mensen die zich van de ledenlijst van de synagoge laten halen, omdat ze bang zijn dat hun namen in verkeerde handen vallen.

En er zijn mensen die hun koffer hebben klaargezet om te vertrekken. Niet alleen de aanslag op de joodse winkel in Parijs voedt de angst. Joden vertellen mij dat ze hier in Nederland sissende geluiden op straat horen, en ook te maken hebben met fysiek geweld. Joden zijn de kanaries van onze samenleving, wordt wel eens gezegd. In mijnen liet men kanaries rondvliegen, die neervielen als er koolmonoxide vrijkwam. Dan moest je maken dat je wegkwam. De positie van Joden is de graadmeter van onze beschaving.