Vrije val van CDA is niet te stuiten
GRONINGEN - Het verlies van het CDA heeft structurele oorzaken. Onder meer het PVV-verleden, kleeft de partij aan. Deze structurele ontwikkeling is nauw verbonden aan de ontkerkelijking en ontzuiling.
Opnieuw heeft het CDA zwaar verloren. Het dieptepunt van de verkiezingen van 2010 is gisteren verbroken. Van de 21 zetels van toen zijn er slechts 13 over. De vrije val waarin de christendemocraten zijn beland, is blijkbaar niet te stuiten.
Hoe is het te verklaren dat de partij die dertig jaar geleden nog 54 Kamerleden had als een kleine middenpartij door het politieke leven moet?
afbrokkeling
Gerrit Voerman, hoogleraar ontwikkeling en functioneren van het Nederlands en Europese partijstelsel ziet een aantal redenen die het verlies van het CDA verklaren.
Allereerst is er het structurele proces van de afbrokkeling van christelijk Nederland.
De natuurlijke achterban kalft steeds verder af, dat is een feitelijk gegeven, aldus Voerman. Hij verwijst naar de staatjes en grafieken zoals die in het rapport-Frissen, dat na de vorige nederlaag werd uitgebracht, zijn weergegeven.
De ledentallen vertonen een rechte lijn naar beneden. De trend van de electorale aantrekkingskracht van het CDA is ook structureel neerwaarts, al zijn er wat ups en downs geweest.
'strategische crisis'
Voerman ziet bij het CDA ook een 'strategische crisis'. In de verkiezingscampagne kon hij dat duidelijk merken. Lijsttrekker Sybrand Buma had een typisch CDA-verhaal met nadruk op 'samen' en de noodzaak van een 'nieuwe moraal'. 'Dat verhaal past niet bij de boodschap van de afgelopen twee jaar', merkt Voerman op.
'Het ging wringen en dat hebben kiezers heel goed in de gaten'. De samenwerking met de PVV is het CDA slecht bekomen. Het onderwerp is binnen de partij nooit uitgediscussieerd, is de analyse van Voerman. 'Ze lopen er met een boog omheen, het is te pijnlijk, het lijkt een taboe binnen het CDA.' Door die onheldere koers van het CDA - het meetorsen van het PVV-verleden en het pleidooi voor een 'nieuwe moraal' - weten kiezers niet welke kant de partij op gaat.
thuisblijvers
Daarmee hebben ze de vele thuisblijvers niet terug kunnen halen en hebben ze eerder al veel kiezers aan de VVD en de PVV verloren, aldus Voerman. leiderschapscrisis Als derde reden voor het voortgaande verlies van het CDA ziet Voerman de 'leiderschapscrisis' waarmee het CDA heeft te kampen. Sybrand Buma is in mei weliswaar op overtuigende wijze verkozen als de nieuwe lijsttrekker, erkent Voerman, maar hij is er niet in geslaagd zich te presenteren als aantrekkelijk alternatief voor het electoraat.
'Hij blijft een beetje saai en degelijk.' Daarbij komt, gaat Voerman verder, dat het PVV-verleden ook aan Buma kleeft. 'Er is in die fractie ook wel het een en ander gebeurd rond de samenwerking met de PVV. Nu houden de dissidenten nog hun mond, maar of dat zo blijft is voor mij de vraag.' Terugblikkend op die samenwerking van het CDA met de PVV blijft Voerman dat 'onvoorstelbaar' vinden.
haren overeind
'Als je een godsdienst als een totalitaire ideologie wegzet gaan alle haren overeind staan. Dat tast het wezen van het CDA aan.' In dat licht vindt de hoogleraar het onbegrijpelijk dat Buma nog weer een ministersplek voor Maxime Verhagen openhoudt. 'Verhagen dacht dat het CDA de vorige keer in de oppositie onzichtbaar zou worden en hoopte dat met het regeren het herstel van het CDA zou inzetten. Het tegendeel is het geval. Ik denk dat je dan als partij van Verhagen afscheid moet nemen. Die hoort bij een periode die niet gelukkig heeft uitgepakt.'
