De SGP. Wie het weet, mag het zeggen

De bal in de 'SGP-kwestie' ligt weer bij de Nederlandse staat, die in 2010 van de Hoge Raad opdracht kreeg om 'passende maatregelen' te nemen tegen de SGP. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) steunt dat vonnis nu, zo bleek vrijdag, maar wil zich niet bemoeien met de vraag hóe de SGP moet worden aangepakt. De Hoge Raad stelde in 2010 dat de maatregelen van dien aard moesten zijn, dat ze de politieke vrijheden van de SGP-leden zo min mogelijk schaden.

De SGP-kwestie is een hete aardappel in Den Haag, en de ervaring leert dat dan de politieke trukendoos goed van pas komt. Het inmiddels demissionaire kabinet had gezien de officieuze gedoogstatus van de SGP, weinig trek om de 'mannenbroeders' aan te pakken. De gang naar het EHRM werd rustig afgewacht. Het zou ook nu zomaar kunnen dat het demissionaire kabinet de zaak doorschuift naar een nieuwe regering. Andere opties zijn dat in overleg met de SGP wordt gezocht naar een oplossing, of dat bijvoorbeeld bij de Raad van State advies wordt ingewonnen hoe de regering uitvoering moet geven aan het arrest uit 2010.

effect van externe druk

Op de hele kwestie ligt intussen wel een steeds grotere hypotheek. De eenvoudigste oplossing is dat de SGP de formele beletselen om vrouwen te kandideren, wegneemt. Nu echter de zaak zo hoog én principieel is opgespeeld, kunnen de staatkundig-gereformeerden zich die stap niet permitteren zonder het beeld dat externe druk effect heeft. Progressieve politici en organisaties als het proefprocessenfonds Clara Wichmann - dat de zaak tegen de SGP aanspande - zullen de overwinning claimen: als je maar lang genoeg aandringt, gaat men door de knieën.

Ook de interne SGP-discussie is met dit beeld belast. Binnen de partij zijn genoeg mensen te vinden, die het vrouwenstandpunt niet principieel steunen. Maar zij maken er geen halszaak van, en vinden bovendien de externe bemoeienis onterecht. Vanwege de 'aanvallen van buiten' zijn de gelederen behoorlijk gesloten; het 'vrouwenstandpunt' wordt lang niet zo hoog opgespeeld als toen Riet Grabijn-van Putten haar strijd voor een volwaardig lidmaatschap voerde.

hakken in het zand

Met de reactie op het vonnis uit Europa, heeft de SGP de hakken ook weer steviger in het zand gezet. Volgens de partij wordt het gelijkheidsbeginsel zó absoluut gemaakt, 'dat andere klassieke politieke en religieuze vrijheden erdoor worden weggedrukt'. De staatkundig-gereformeerden trekken de uitspraak breder, en stellen dat ook andere christelijke organisaties en kerken erdoor in het gedrang komen. In de nieuwe Europese uitspraak ligt echter óók een grote nadruk op het recht van elke burger om in de democratie te functioneren. De SGP heeft terechte zorgen over de hedendaagse dominantie van het gelijkheidsbeginsel, maar een echte, inhoudelijke afweging van grondrechten maakt het EHRM nu niet.

Een voor de hand liggende maatregel is er niet, en als er al een wordt genomen, zal ook dáárover weer een politiek en juridisch gevecht ontstaan. Dat de SGP kan worden gedwongen de reglementen aan te passen - zoals de PvdA vrijdag voorstelde in vragen aan minister Liesbeth Spies (Binnenlandse Zaken) - is makkelijker gezegd dan gedaan. Ook zijn wettelijke quota voor een minimumaantal vrouwen weinig populair in Nederland.

subsidie

Daarnaast ligt er nog een uitspraak van de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, die tegengesteld is aan die van de Hoge Raad. De Raad van State zag in 2007 geen reden de subsidie aan de SGP stop te zetten; tegendraadse opvattingen mogen, en vrouwen zijn vrij zich elders te vervoegen.

Alles overziende, zou het vervolg van 'de SGP-zaak' wel eens sterk kunnen afhangen van de politieke windrichting in Den Haag ná 12 september.