Dominantie van senaat ook positief voor Statenleden

Meer dan ooit worden deze Provinciale Statenverkiezingen gekaapt door de landelijke politiek. Het was premier Rutte zelf die de kiezer opriep vooral VVD, CDA of PVV te stemmen, omdat zijn coalitie anders geen meerderheid in de Eerste Kamer krijgt. Sindsdien domineren de landelijke kopstukken de campagne. PvdA, Groenlinks, SP en D66 vaardigen zelfs hun fractievoorzitters in de Tweede Kamer naar tv-debatten af. De doorgewinterde politici hebben het relatief gemakkelijk tegen VVD en CDA, die 'slechts' hun lijsttrekkers voor de Eerste Kamer in de strijd gooien, de oud-ministers Hermans en Brinkman. Brinkman mag enige lef niet ontzegd worden, omdat hij net als in 1994 een nederlaag tegemoet gaat. Toch probeert hij fier de lastige positie van het CDA uit te leggen en knokt daarmee voor een zo klein mogelijk verlies.

'Het is een drama dat elke keer bij de Statenverkiezingen terugkeert', noemt Hendrik ten Hoeve deze nationale insteek van deze provinciale verkiezingen. Ten Hoeve vormt namens verschillende provinciale partijen in zijn eentje de Onafhankelijke Senaatsfractie OSF. 'Het belang van deze verkiezingen ligt in eerste instantie in de provinciale politiek en dat mag natuurlijk straks zijn doorwerking hebben als de Statenleden de Eerste Kamer kiezen. Maar intenser dan ooit worden deze verkiezingen bij voorbaat gedomineerd door de samenstelling van de Eerste Kamer.'

Toch spinnen ook Statenleden garen bij deze coup van de nationale politiek, geeft hij toe. In de landelijke media domi- neren de Haagse politici, maar ook de Statenleden komen meer aan hun trekken, zij het in de regionale media. 'Hier in Friesland draven ze zelfs vaker op dan voorgaande keren.'

Ook Ten Hoeve zelf is drukker. En dat komt omdat de OSF in de Eerste Kamer wel eens een belangrijke rol kon gaan spelen. Volgens de peilingen gaan VVD, CDA en PVV net niet of net wel een meerderheid halen en dan kan één OSF-stem in de Senaat de doorslag geven. Ten Hoeve geeft aan weinig met de PVV op te hebben, maar zal zijn opstelling laten afhangen van de inhoud van de kabinetsvoorstellen. 'De gedoogconstructie met de PVV vind ik ongelukkig, maar het regeerakkoord zelf is van de specifieke PVV-toon ontdaan.' Hij zal het kabinet niet gaan tegenwerken puur omdat de voorstellen van deze coalitie afkomen. 'De inhoud geeft de doorslag.'

1966: Comeback van de provincie

Dat de Provinciale Statenverkiezingen vaak vooral een tussentijdse peiling van de landelijke politiek en een mogelijkheid tot het kiezen van de Eerste Kamer zijn, daar werd in 1966 geen probleem van gemaakt. De taak van de provincie was nogal beperkt. 'Provinciale Staten hebben in naam tot taak de provincie te besturen, maar in de praktijk hebben ze er bepaald geen dagwerk aan', schreef de Zwolse Courant de zaterdag voor de verkiezingen. 'De provincies zijn niet meer wat zij waren onder de Republiek der Verenigde Nederlanden: machtige souvereine staten die geen invloed van buitenaf dulden.' De krant bespeurde echter wel een kentering. 'Het ziet er naar uit dat de provincie bezig is zich een nieuwe plaats in het staatsbestel te veroveren die een groeiend besef van provinciaal burgerschap tot gevolg lijkt te krijgen. Wat dat betreft zijn de verkiezingen volgende week stellig meer dan alleen een tussentijdse opiniepeiling over de landspolitiek.'