Niet elke politieke peiling levert werkelijk nieuws op

Den Haag

NRC-journalist Titia Ketelaar bekent dat ook zij ernaast zat bij de Britse Lagerhuisverkiezingen in 2015. In de scenario’s die zij vooraf schetste, zat niet de uitslag die ook de opiniepeilers niet zagen aankomen: dat de conservatieven van David Cameron zouden winnen. ‘Daarvan heb ik geleerd dat je bij verkiezingen één kant op kunt stormen.’

Politieke peilingbureaus liggen onder vuur. Zo voorspelden Amerikaanse peilers dat Hillary Clinton de presidentsverkiezingen zou winnen. Op hun beurt zijn peilers kritisch op de media, bleek d onderdag tijdens een debat over peilingen in Den Haag. ‘Er zijn nog steeds kranten die melden dat de PVV met één zetel is gestegen in de peilingen’, zegt Peter Kanne van bureau I&O. Terwijl dat ook een toevallige afwijking kan zijn. Tegelijk moet hij toegeven dat hij daar zelf aan bijdraagt. Onlangs meldde I&O groot dat GroenLinks nu de grootste partij op links is, terwijl het verschil met de PvdA heel klein was. ‘Als je heel erg rooms bent, moet je dat er inderdaad bij zeggen.’

Diverse media hebben gezegd dat ze in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart voorzichtig willen omgaan met politieke peilingen. Politicoloog Tom Louwerse vindt dat media niet slechts naar één peiling moeten kijken, maar naar de trend van verscheidene peilingen. Dat voorkomt dat zij te snel conclusies trekken over een uitglijder van een lijsttrekker. ‘Terwijl het een toevallige afwijking kan zijn.’ Hijzelf heeft het initiatief genomen voor de Peilingwijzer, een gemiddelde van diverse peilingen. De kwaliteit van de Nederlandse peilers is niet per se slecht, aldus Louwerse. ‘Bij de verkiezingen in 2012 waren geen grote afwijkingen. Dat het in de VS en het Verenigd Koninkrijk fout ging, betekent niet dat het hier ook fout gaat.’

verkiezingsdebat

Politicoloog Tom van der Meer is kritisch over de keuze van RTL om een verkiezingsdebat te houden met alleen de vier grootste partijen, op basis van de laatste peilingen. VVD en PVV zullen vermoedelijk hoog scoren, maar de partijen die daarna komen, zoals PvdA, GroenLinks, CDA, D66 en ChristenUnie, liggen dicht bij elkaar. ‘Partijen die niet worden uitgenodigd, doen het vaak slechter. Dat moet je niet willen.’ Media moeten goed nadenken wanneer ze over een peiling berichten, vindt hij. Omdat er in verkiezingstijd bijna dagelijks peilingen zijn, kunnen veel berichten over slechte peilingen voor bijvoorbeeld de SP van Emile Roemer zomaar zorgen voor een extra negatief beeld. ‘Terwijl het dan gaat om dezelfde trend.’

Naarmate de verkiezingen van 15 maart dichterbij komen, moet blijken of de media inderdaad voorzichtig zullen omgaan met peilingen, zegt NRC-journalist Ketelaar. Want in verkiezingstijd is iets al snel nieuws en willen media daar graag over berichten. ‘Dat is de echte test.’ <