Wat staat er in het VN-migratiepact? Veel komt aan op de interpretatie van de tekst
Marrakesh
‘Dit pact presenteert een juridisch niet-bindende samenwerking die voortbouwt op wat de lidstaten zijn overeengekomen in de Verklaring van New York voor Vluchtelingen en Migranten’, staat in artikel 7. Het pact ‘verdedigt de soevereiniteit van staten (...) uit hoofde van het internationale recht’. Artikel 15 werkt dit uit: internationale samenwerking op het terrein van migratie is nodig, maar ‘het pact bevestigt het soevereine recht van staten om hun nationale migratiebeleid zelf te bepalen en bevestigt hun recht om migratie binnen hun rechtsgebied te regelen, in overeenstemming met het internationale recht.’
Het Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration gaat niet over mensen die vluchten voor geloofsvervolging o.i.d. Het gaat over wie verhuizen voor werk, studie of een buitenlandse huwelijkspartner. ‘Dit pact verwijst naar migranten’, onderstreept artikel 4. ‘Migranten en vluchtelingen zijn aparte groepen.’
‘Migratie is door de geschiedenis heen een onderdeel geweest van de mensheid’, constateert artikel 8 van het pact. ‘We erkennen dat migratie in onze geglobaliseerde wereld een bron van welvaart, innovatie en duurzame ontwikkeling is. Deze positieve effecten kunnen worden geoptimaliseerd door migratie te reguleren.’ Daarom moeten migranten in staat worden gesteld ‘onze samenlevingen te verrijken met hun menselijke, economische en sociale capaciteiten’, aldus artikel 12.
Het woord ‘mensenrecht’ komt veel voor in het VN-stuk. Maar niet om migratie te duiden, wel om migranten te beschermen. ‘Migranten (ook illegale, red.) hebben universele mensenrechten en fundamentele vrijheden’, bepaalt artikel 4. Tijdens hun migratie hebben ze daarom recht op ‘zorg en bijstand’, vult artikel 12 aan. Verder ‘bevestigen’ de ondertekenaars migranten te willen vrijwaren van ‘discriminatie, inclusief racisme, xenofobie en intolerantie’ (artikel 15) en van ‘uitbuiting, slavernij of kinderarbeid’ (artikel 22).
‘Binnen hun soevereine jurisdictie kunnen staten onderscheid maken tussen reguliere en niet-reguliere migratie’, meldt artikel 15. In artikel 10 beloven de deelnemende staten migranten te informeren over hun rechten en plichten, opdat zij zich ‘bewust’ zijn ‘van de risico’s van niet-reguliere migratie’. In artikel 27 staat dat nationale grenzen dusdanig ‘beheerd’ moeten worden, dat reguliere migranten doorgang hebben en ‘niet-reguliere migratie wordt voorkomen’.
‘Wij verbinden ons ertoe gunstige politieke, economische, sociale en ecologische voorwaarden te creëren voor mensen om een vreedzaam, productief en duurzaam leven in hun eigen land te leiden’, aldus artikel 18. Zo niet, dan dwingen de omstandigheden burgers om ‘elders een bestaan te zoeken door middel van niet-reguliere migratie’. In paragraaf 19 erkennen de deelnemers (in de praktijk vooral armere staten) hun bevolking goed te moeten voorlichten ‘om veilige, ordelijke en reguliere migratie te bevorderen en de risico’s te benadrukken die gepaard gaan met niet-reguliere en onveilige migratie’.
In artikel 29 ‘verbinden’ de ondertekenaars zich aan de belofte dat ‘detentie in het kader van internationale migratie op gepaste wijze plaatsvindt’. Vastzetten mag als daaraan nationale wetgeving ten grondslag ligt en als deze is gebaseerd op ‘noodzaak, proportionaliteit en individuele beoordelingen’. Wel roept het Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration op, detentie pas in te zetten ‘als laatste redmiddel’.
Herkomstlanden erkennen in artikel 37 dat ze ‘actie’ moeten ondernemen om ‘hun onderdanen terug te nemen, hen te identificeren en hun reisdocumenten te geven’.
Het pact wil ‘onafhankelijke, objectieve en kwaliteitsvolle rapportage’ over migratie via de media ‘bevorderen’, leert artikel 33. Daartoe moeten ‘mediaprofessionals’ worden voorgelicht om zo een ‘open en op feiten gebaseerd publiek debat te bevorderen’. Publieke financiering of materiële steun aan media die specifiek ‘systematisch intolerantie, xenofobie, racisme en andere vormen van discriminatie ten opzichte van migranten verkondigen, moet worden gestopt, met volledige eerbiediging van de vrijheid van de media’.
In artikel 12 wordt erkend dat samenlevingen door migratie ‘demografisch, economisch en sociaal’ veranderen. Zorgen daarover zijn ‘legitiem’.
