Lobbyisten moet je controleren
‘O, ja, nog een ding.’ Het was de vermaarde laatste vraag die inspecteur Columbo aan een verdachte stelde. De serie, waarin acteur Peter Falk de hoofdrol speelde, maakte furore in de jaren zeventig en tachtig. Ogenschijnlijk was die deurkrukvraag onbeduidend, maar de slonzig ogende detective wist er het probleem mee op te lossen.
Columbo’s werkwijze doet denken aan de manier waarop lobbyist Ben Bot voor zijn opdrachtgever werkt. De oud-bewindsman en oud-diplomaat (78) is vandaag de dag volop actief als lobbyist bij het kantoor Meines, Holla en Partners.
Liliane Ploumen
Bot vroeg belet, zo blijkt uit een uitputtende reconstructie van NRC Handelsblad, bij minister Liliane Ploumen (Buitenlandse Handel). Hij had een afspraak met haar in zijn hoedanigheid als voorzitter van de raad van toezicht van Radio Nederland Wereldomroep en van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie. Tijdens dat gesprek bracht hij zelf de belangen van scheepsbouwer Damen Shipyards ter sprake. Dit bedrijf maakt marineschepen en heeft voor de export vergunning nodig van het kabinet, in dit geval van minister Ploumen. Het bedrijf huurde lobbyist Bot om die exportvergunning los te peuteren.
De minister was hier niet van gediend, zo liet ze het bedrijf weten. De aanpak noemde ze ‘niet verstandig want dan is de deur de volgende keer dicht’. In de Tweede Kamer bevestigde ze afgelopen dinsdag deze gang van zaken. Je moet niet onder valse voorwendselen binnenkomen, was haar antwoord op vragen van VVD-Kamerlid Fred Teeven. Ze voegde er aan toe: ’Ik ga ervan uit dat alle lobbyisten van Nederland dit nu horen en dat zij zich aan de regels houden als het gaat om afspraken met mij.’
slinks
In dit specifieke geval zijn de regels inderdaad helder en is duidelijk dat Bot nogal slinks heeft geopereerd. Zijn eigen kantoor stelt dat voor contacten met derden de acties ‘altijd transparant, integer en resultaatgericht’ zijn. Transparant was Bot in elk geval niet. Hij heeft zijn excuses aangeboden.
Nu zijn verhulde werkwijze naar buiten is gekomen, roept dat heel wat vragen op. Het werk van lobbyisten, al of niet geregistreerd bij de beroepsvereniging BVPA, speelt zich per definitie af achter de schermen. En wat uit vele onderzoeken is gebleken; hun invloed reikt ver.
Veel moties en amendementen worden door lobbyisten aangedragen om wetgeving te beïnvloeden. Recent werd bekend dat ING driftig meeschreef aan de wet over coco-obligaties. Dat was ‘heel gewoon’, zeiden de bankmensen en ook minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) gebruikte die term.
Is dat echt waar? Of houden de lobbyisten hun meeschrijven aan een wet liever geheim? Als het in alle openheid zou gebeuren dan zou Joris Luyendijk er ook nog even naar kunnen kijken.
lobby in daglicht
Het wordt tijd dat de transparantie er komt. PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester heeft al een initiatiefwetsvoorstel ingediend ’Lobby in daglicht’. Het wachten is op een antwoord van minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken).
De Kamer kan veel werk maken van haar taak als controleur van de regering. Het is minstens zo nuttig tijd en energie te steken in de voorkant van het traject. Hoe komt een wet tot stand, wie zetten zich ervoor in en welke belangen spelen een rol? Met geld kun je veel invloed en macht uitoefenen. Lobbyisten worden vaak het veld ingestuurd door machtige bedrijven die bulken van het geld. Raar eigenlijk dat die transparantiewet voor lobbyisten er nog niet is.