Luister naar

Typisch Nederlandse molen in het Amerikaanse dorpje Little Chute om afkomst te benadrukken

Achtergrond
Molens zijn er zeker in de Amerikaanse staten Michigan en Wisconsin. Maar zoals de molen in Little Chute is er maar één. ‘We zijn trots op onze afkomst.’
zaterdag 15 augustus 2020 om 18:36
Hollandse molen in Amerikaans dorp.
Hollandse molen in Amerikaans dorp. beeld Riekelt Pasterkamp

Uden - Little Chute

Het dorpje Little Chute in het noorden van de staat Wisconsin stelt eigenlijk weinig voor. Een argeloze bezoeker is erdoorheen voordat hij met zijn ogen knippert. Maar om de molen kan ook hij niet heen. De blikvanger staat midden in het centrum, pal naast het gemeentehuis. Op de stoep een Nederlandse en een Amerikaanse vlag. Een bord roept vrijwilligers op zich te melden. In het kleine voortuintje staan wat verlepte tulpen en een beeldje van een ‘Hollands’ mannetje en vrouwtje die elkaar kussen.


In het kleine voortuintje staan wat verlepte tulpen en een beeldje van een ‘Hollands’ mannetje en vrouwtje die elkaar kussen. - beeld Riekelt Pasterkamp

De windmolen van 30 meter hoog is gemaakt naar een authentiek, volledig functionerend ontwerp uit 1850. In die tijd waren er veel van dit soort molens te vinden in Noord-Brabant. Maar zo oud is dit exemplaar nog niet. De molen is in 2012 gebouwd door Verbij Molenmakers uit Hoogmade, gedemonteerd, verscheept naar Little Chute en weer in elkaar gezet.

‘Bij storm en ontij zetten we ‘m vast. Net als bij jullie in Holland.’

De korenstellingmolen en het bijbehorende Van Asten Historisch Centrum zijn eigenlijk bedoeld als monument voor het Nederlands erfgoed. Als herinnering aan de emigratie vanuit Nederland naar dit deel van de Verenigde Staten. Little Chute is namelijk gesticht door Nederlanders en de plaatsnaam verwijst naar een kleine waterval in de Fox-rivier die door het dorp stroomt. Het was de wens van de bevolking om er een Hollandse molen te bouwen, om hiermee hun afkomst en identiteit te benadrukken.

Het moet worden gezegd: in Little Chute barst het van de Nederlandse invloeden. Neem alleen al de Nederlands klinkende achternamen waar je hier over struikelt: Vanden Berg, Peerenboom, Van Deurzen, De Both en anderen. De geschiedenis van Little Chute begint bij de dominicaner priester Theodorus van den Broek. Hij kreeg een innerlijke roeping om een sociaal en welgesteld leven achter zich te laten en de onbekende toekomst in Amerika te zoeken. Hij stelde zich tot doel indianen te bekeren.

In 1835 arriveerde Van den Broek in Little Chute. Volgens de overlevering bouwde Marie Anne, dochter van de indiaanse stamleider Little Wolf, een wigwam voor hem. De locatie fungeerde lange tijd als kerk, school en woning. Na de groei van zijn gemeente bouwde Van den Broek een houten kerk.


De molen staat als blikvanger midden in het centrum van Little Chute, pal naast het gemeentehuis. Op de stoep een Nederlandse en een Amerikaanse vlag. - beeld Riekelt Pasterkamp

De geestelijke fungeerde in Little Chute als voorganger, onderwijzer en dokter. Hij preekte in het Frans, Engels en Duits (voor kolonisten) en in de taal van de indianen.

In 1847 keerde Van den Broek terug naar Nederland, naar Uden, het dorp van zijn ouders. Hij maakte daar zo veel mensen enthousiast om te verkassen naar ‘het land van melk en honing’ dat in 1848 drie boten vol met Nederlandse emigranten de oversteek waagden. Ze gingen allemaal wonen en werken in Little Chute en bij Van den Broek naar de kerk.

hartaanval

Lang hebben ze niet van elkaars aanwezigheid kunnen genieten. Van den Broek overleed in 1851 aan een hartaanval. Little Chute groeide uit tot een plaats met zo’n 12.000 inwoners. ‘We zijn trots op onze afkomst’, zegt Nancy Peerenboom.

In 2018 was er een beweging in omgekeerde richting. Zo’n 35 nazaten staken de oceaan over om een bezoek te brengen aan Uden, of ‘Oe-den’ zoals de locals zeggen. Ze bezochten de Kilsdonkse molen, boerderijen waar hun voorouders opgroeiden, het Brabantse platteland. De mensen uit Little Chute maakten in Uden kennis met verre familieleden die ze nog nooit hadden gezien.

Larry van Lankvelt heeft ook zijn roots in het Brabantse land. Hij is een van de zes molenaars van Little Chute en ook vrijwillige gids op de molen.

Van Lankvelt spreekt geen woord Nederlands, is er nooit geweest, maar kan wel feilloos uitleggen hoe de molen werkt. ‘Ik interesseerde me altijd al voor techniek en hoe dingen werken.’ Ze hadden eerder een ‘Dutch windmill’ in Little Chute, maar die brandde in 1940 tot de grond toe af. In 2005 kwam iemand weer op het idee om een molen te bouwen, er werd geld ingezameld en de firma Verbij kreeg de opdracht.


Larry van Lankvelt is een van de zes molenaars van Little Chute en ook vrijwillige gids op de molen. - beeld Riekelt Pasterkamp

Volgens Van Lankvelt zijn er zeventien soorten hout uit acht verschillende landen in de molen verwerkt. Aan het houten plafond op de begane grond hangen allemaal provincievlaggen uit Nederland. Op de omgang legt de gids uit dat de molen vrijwel altijd operationeel kan draaien. ‘Maar bij storm en ontij zetten we hem vast. Net als bij jullie in Holland.’ <

vanuit Uden naar het beloofde land

Vanuit het Brabantse Uden emigreerden honderden mensen naar de Verenigde Staten. In het midden van de negentiende eeuw was het in Brabant lang niet alles goud wat er blonk. Vooral in de grote boerengezinnen zag men de toekomst van de kinderen somber in. Onder inspiratie van enkele geestelijken, onder wie Theodorus van den Broek (1784-1851) en Gerardus van den Heuvel (1816-1851), kwamen in 1848 de eerste emigratiestromen vanuit het noordoosten van Brabant op gang.

In het vroege voorjaar van 1848 vertrokken vanuit de Rotterdamse haven drie zeilschepen, de Libra, de America en de Maria Magdalena, met enkele honderden emigranten naar het beloofde land. In 1859 stond de teller van de Udense landverhuizers richting Verenigde Staten al op ruim 230 personen. Het overgrote deel vestigde zich in de staat Wisconsin en dan vooral in de omgeving van Little Chute en Green Bay. Tegen het einde van de negentiende eeuw waren er al ruim 500 Udenaren geëmigreerd. Uden had op dat moment bijna 6000 inwoners, dus bijna 10 procent van de bevolking zocht haar heil elders. Tot het begin van de Eerste Wereldoorlog steeg het aantal Udense emigranten naar ruim 700.

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er een tweede emigratiegolf. Opnieuw was de toekomstverwachting voor kinderen uit de grote boerengezinnen de drijfveer. De emigratie in deze periode strekte zich wereldwijd uit. Niet alleen de Verenigde Staten werden als bestemming gekozen, maar ook Australië, Brazilië, Canada, Frankrijk en Nieuw-Zeeland waren populaire emigratielanden.

www.udenarchief.nl

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Amit Soussana op 29 januari kort na haar vrijlating door Hamas.

Ex-gijzelaar Hamas vertelt over seksueel misbruik tijdens 55 dagen van gevangenschap in Gaza

Voor het eerst heeft een vrijgelaten Israëlische gijzelaar openlijk verteld over seksueel geweld gepleegd door Hamas tijdens haar gevangenschap. Amit Soussana zegt onder meer seksueel te zijn misbruikt door haar bewaker.

Demonstranten dinsdagavond in Boedapest. Dit is de tweede keer dit jaar dat Hongaren in groten getale de straat opgaan.

Duizenden Hongaren de straat op om gelekt telefoongesprek in corruptieschandaal

Duizenden Hongaren hebben dinsdagavond gedemonstreerd tegen de regering. Aanleiding voor het spontane protest is een gelekt telefoongesprek, over hoe kabinetsmedewerkers een corruptieonderzoek hebben geprobeerd te dwarsbomen.

In Texas en Kansas vroegen veeboeren zich af waarom sommige van hun koeien ziek zijn: ze eten slecht, geven minder melk en hebben soms koorts en diarree.

Koeien en geiten in Amerika besmet met H5N1: gevreesde vogelgriep rukt weer iets verder op. Vijf vragen

Epidemiologen zijn zeer ongerust nu het vogelgriepvirus H5N1 in Amerika koeien en geiten heeft besmet en ze ziek lijkt te maken. Tegelijkertijd waarschuwen kenners voor overhaaste conclusies. Vijf vragen over dit virus.

Demissionair minister-president Mark Rutte krijgt een rondleiding door de wijk Dashilar tijdens een werkbezoek aan Volksrepubliek China.

Premier Rutte in zijn element op bezoek bij 'goede vriend China': 'Oekraïne was voor mij onderwerp nummer 1'

Oekraïne en de handelsrelaties, dat zijn de belangrijkste thema’s bij Ruttes bezoek aan China. Het meest was hij op dreef op de universiteit. Maar het is de vraag of zijn verhaal indruk heeft gemaakt op de Chinese overheid.

Sinds de trekkerdemonstraties van begin dit jaar wordt de ene na de andere maatregel ingetrokken of verwaterd.

Onder druk van boeren sneuvelt ene na andere groene ambitie van de Europese Unie

Na Europabrede boerenprotesten is de Europese groene revolutie tot stilstand gekomen en deels zelfs teruggedraaid. De gevolgen voor klimaat en milieu zijn aanzienlijk, en het einde van de contrarevolutie is nog lang niet in zicht.

Een van de verdachten van het bloedbad in de Crocus City Hall in Moskou wordt de rechtszaal in gebracht.

Onder Poetin is het taboe op martelen verdwenen, blijkt na het bloedbad in Moskou

‘Prima kerels!’, prees Dmitri Medvedev de agenten die vier verdachten van de terreuraanslag in Moskou oppakten. Maar de huidig ondervoorzitter van de Russische veiligheidsraad sprak met geen woord over de heftig toegetakelde verdachten.