Luister naar

Woeste blaf moet wolf wegjagen

Nieuws
Wolven hebben in Nederland dit jaar al 55 schapen doodgebeten. Schapenherders experimenteren nu met een Roemeense oplossing: agressieve kuddewaakhonden. ‘Ik zou maar niet over het hek stappen.’
Mac van Dinther redactie vk
dinsdag 22 oktober 2019 om 03:00
Schaapherder André Kühn met zijn Pyrenese berghond die waakt over zijn kudde.
Schaapherder André Kühn met zijn Pyrenese berghond die waakt over zijn kudde. Marcel van den Bergh

Nijverdal

Even leuk de schaapjes aaien is er niet bij in schaapskooi Wierdense Veld in Nijverdal. Wie ook maar in de buurt van de kudde komt, wordt de weg versperd door een roedel woest blaffende honden. ‘Ik zou maar niet over het hek stappen’, bromt schaapherder André Kühn onder zijn imposante hangsnor door. ‘Dan komen ze in actie.’

Hier houden de honden mensen op afstand. Maar ze zijn bedoeld om schapen te beschermen tegen aanvallen van wolven. Het is een primeur voor Nederland: Kühn is de eerste die zijn kudde met honden beschermt, als een proefproject voor andere herders.

De wolf is terug in Nederland. De eerste werd in 2015 gesignaleerd. Daarna ging het snel. Vorig jaar waren er tientallen wolvenmeldingen, vooral in Noord-Oost Nederland. Op de Veluwe heeft zich inmiddels de eerste wolvenfamilie gevestigd.

Dat is goed nieuws voor de liefhebbers van ruige natuur die de terugkeer toejuichen van een roofdier aan de top van de voedselpiramide. Maar onder schapenhouders veroorzaakt de wolf op zijn zachtst gezegd gemengde gevoelens. Vorig jaar werden 168 schapen door wolven doodgebeten. Dit jaar staat de teller op 55.

stroomdraden

Die schade wordt volledig vergoed. Vorig jaar werd voor wolvenschade 35.000 euro uitbetaald door BIJ12, de uitvoeringsorganisatie van de twaalf provincies die daarvoor verantwoordelijk is. Dat valt in het niet bij de 20 miljoen euro die is uitgekeerd aan ganzenschade, nuanceert BIJ12-adviseur Floris Ensink. ‘Maar als je geconfronteerd wordt met een dood schaap in de wei, is dat natuurlijk niet leuk.’

Wolven die zich hebben gevestigd leven vooral van wild, legt wolvenkenner Leo Linnartz uit: liefst reeën, af en toe een hert of wild zwijn. Maar zwervende wolven willen onderweg nog weleens een schaap pakken. En juist die lopen geregeld rond in Drenthe en Overijssel.

Schapenhouders worden geadviseerd hun kuddes te beschermen met stroomdraden. Vijf boven elkaar is het best, adviseert Linnartz. ‘En zorg dat de onderste stroomdraad laag genoeg is, want wolven kruipen er het liefst onderdoor.’

Maar er is nog een manier om wolven weg te houden van schapen: de inzet van kuddewaakhonden. In landen als Roemenië, waar de wolf nooit weg is geweest, heeft elke herder zijn eigen waakhonden, weet hondenspecialist Ray Dorgelo. Het zijn grote honden die deel uitmaken van de kudde en de wolven op afstand houden.

Een wolf kan een hond wel aan, beaamt Dorgelo. ‘Maar hij neemt liever geen risico.’ Een gewond dier houdt het in de vrije natuur niet lang vol. Nederland heeft volgens hem geen traditie met waakhonden, omdat wolven hier altijd zijn bejaagd, tot ze uitgestorven waren. Dat mag niet meer; de wolf is nu een beschermd dier.

opvoeden en opleiden

Om te onderzoeken of kuddewaakhonden ook interessant kunnen zijn voor Nederlandse herders is natuurontwikkelingsorganisatie Ark een proefproject begonnen met André Kühn in Nijverdal. Het project loopt nu twee jaar. Vandaag mogen andere herders een kijkje komen nemen.

Een stuk of vijftien herders, herkenbaar aan stoere buitenjacks en breedgerande hoeden, zijn op de uitnodiging ingegaan. Werken met honden is geen peulenschil, waarschuwt Kühn meteen maar. ‘Je kunt niet zeggen: ik zet een paar honden bij de kudde en klaar. Je moet ze opvoeden en opleiden. Daar moet je tijd in steken.’

Daar komt bij: ‘In Roemenië ziet het er geweldig uit. Maar Nederland is een vol land, overal zijn mensen. Mensen willen honden aaien, maar dat werkt niet met kuddewaakhonden. Het zijn geen schoothonden.’

Dat is een groot nadeel, vindt Daphne van Zomeren, herder van een schaapskudde op de Elspeter Heide. Haar kudde van tweehonderd schapen heeft ook een toeristische functie. ‘Ik weet niet of dat wel goed samengaat met waakhonden.’

De honden zijn daar wel op te trainen, legt hondenspecialist Dorgelo uit. ‘Als je er maar jong genoeg mee begint. In Roemenië picknicken wandelaars vlak bij de honden. Geen centje pijn. Maar het zullen nooit aaiobjecten worden. Dit zijn werkhonden.’

speciale borden

Bij het Wierdense Veld staan speciale bordjes die waarschuwen voor kuddewaakhonden. Passanten worden gemaand afstand te houden en de honden niet te aaien. ‘Maar die bordjes leest niemand’, zegt Van Zomeren.

Schaapherder Jantinus de Groote uit Tiendeveen schudt zijn hoofd. Hij heeft 3500 schapen, verspreid over verschillende locaties. ‘Als ik daar overal honden bij moet zetten, kan ik wel een kennel beginnen.’ De Groote, die vorig jaar vier schapen aan wolven verloor, heeft het nu al gehad met de wolf. ‘Het plaatsen van afrasteringen kost mij anderhalve ton per jaar. Dat kan niet uit.’

Zijn idee: ‘Geef elke wolf een chip mee zodat hij meteen een stroomstoot krijgt als hij zich bij schapen waagt.’ Dat gaat niet, zegt wolvenexpert Linnartz. ‘Je kunt de wolven onmogelijk allemaal vangen en chippen.’

Er is genoeg aan te merken op de inzet van honden, beaamt Melanie Pekel die namens Ark het project begeleidt. ‘Daarom zijn we ook met dit project begonnen.’ Sommige zaken lossen zich vanzelf op. In het begin klaagden omwonenden van het Wierdense Veld over blaffende honden. Die klachten zijn afgenomen. ‘Mensen raken eraan gewend.’

In Duitsland worden al op veel plaatsen honden ingezet bij schaapskuddes, zegt Pekel. ‘Daar gaat het prima. Die honden doen hun werk wel, het zijn de mensen die eraan moeten wennen.’ <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Lisa Westerveld (GL-PvdA, links) roept samen met Faith Bruyning (NSC, rechts) op om een zogenoemde beknopte parlementaire enquête uit te laten voeren naar de gesloten jeugdzorg van 2008 tot nu.

De Kamer is diep bezorgd over de gesloten jeugdzorg, maar ziet weinig in weer een enquête

GroenLinks-PvdA en NSC willen met een ‘beknopte parlementaire enquête’ uitzoeken hoe de misstanden in de gesloten jeugdzorg zo lang konden doorgaan. Maar een meerderheid van de Kamer twijfelt of ‘nog een rapport’ wel de oplossing biedt.

Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.