Luister naar

Vluchtelingen leren hoe ze de oorlog te boven kunnen komen

Nieuws
De herdenking van WO II-slachtoffers op het Ereveld van Loenen kreeg een extra dimensie. Vluchtelingen van nu deelden er hun oorlogservaringen met nabestaanden van toen. ‘Ik mag de vrijheid doorgeven waarvoor zij gestorven zijn.’
Marinde van der Breggen Marinde van der Breggen
dinsdag 2 mei 2017 om 03:00
Zainab Osman ontvluchtte de burgeroorlog in Somalië. ‘Ik heb een schrammetje. Een trauma misschien, maar ik kan het navertellen. En deze mensen niet.’
Zainab Osman ontvluchtte de burgeroorlog in Somalië. ‘Ik heb een schrammetje. Een trauma misschien, maar ik kan het navertellen. En deze mensen niet.’ Carel Schutte

Loenen

Zainab Osman (43) veegt de tranen uit haar ogen. Haar hakken knerpen op het grindpad terwijl ze langzaam langs de graven loopt. De namen op de stenen kent ze niet en de jaartallen zijn van ver voor haar geboorte. Deze mensen stierven in een oorlog die ze nooit heeft meegemaakt. Toch grijpt het haar naar de keel. Het doet haar direct terugdenken aan haar eigen leven. De burgeroorlog in Somalië die ervoor zorgde dat ze 23 jaar geleden naar Nederland vluchtte. ‘Oorlog is overal hetzelfde; mensonterend’, zegt Osman sniffend. ‘Ik voel me verbonden met deze mensen. Ja, ik heb een schrammetje. Een trauma misschien, maar ik kan het navertellen. En deze mensen niet.’

Het Ereveld in Loenen herbergt vierduizend Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Maandag werden deze mannen, vrouwen en kinderen op een bijzondere manier herdacht. Onder de titel Ereveld vol Leven stonden ruim vijfhonderd mensen achter de grafstenen. Achter elke steen iemand van exact dezelfde leeftijd als de persoon die eronder begraven ligt. Het is een manier om mensen eraan te herinneren dat elke steen een persoon representeert. En voor nabestaanden is het een bijzondere manier om hun dierbaren te eren. Soms is het familie, een kleindochter of een neef, die hun geliefde weer een gezicht geeft. Soms ook een wildvreemde.

doorgeven

Zainab Osman zag net nog een graf van iemand met dezelfde leeftijd als zij. Confronterend, vindt ze het. Zeker omdat zij wel aan de oorlog is ontsnapt en een veilige plek heeft gevonden. Ook al heeft ze wel mensen achter moeten laten. ‘Dat maakt dat ik nog meer de verplichting voel deze mensen te eren en de vrijheid door te geven waar zij voor gestorven zijn.’

Want in grote delen van de wereld is vrijheid helemaal niet vanzelfsprekend. ‘In de Tweede Wereldoorlog waren 50 miljoen mensen op de vlucht, inmiddels zijn dat er meer dan 60 miljoen. De geschiedenis herhaalt zich’, zegt Osman. Daarom accepteerde ze de uitnodiging om te spreken tijdens de openingsceremonie van Ereveld vol Leven.

‘Dat ik hier ben, zorgt dat ik ook mijn eigen pijn nog meer voel. Waarschijnlijk ben ik straks twee dagen van de kaart. Maar het is het waard. Ik mag hun stem zijn, beschermen wat zij hebben achtergelaten.’

Het is dit jaar de derde keer dat in Loenen de slachtoffers op het Ereveld op deze manier worden herdacht. Maar het is voor het eerst dat Vluchtelingenwerk Nederland de vraag kreeg of er vluchtelingen waren die deze herdenking wilden bijwonen. ‘We hebben wel geaarzeld’, bekent Saskia Bolt van Vluchtelingenwerk. ‘Normaal zijn we vooral actief op Bevrijdingsdag om mensen bewust te maken van hun vrijheid.’ Bij het herdenken bleven ze op de achtergrond. Maar omdat het een uitdrukkelijke wens was van nabestaanden, stemde de organisatie ermee in. ‘De dochter van een verzetsstrijder zei het zo: “Als we niet blijven praten over waarom vrede zo belangrijk is, is mijn vader voor niets gestorven.”’

luisteren

Khose Ramun Dkdan (30) vluchtte drie jaar en drie maanden geleden uit de Syrische stad Aleppo naar ­Nederland. Samen met zijn broer Johnny (22) en zijn moeder is hij vandaag bij de herdenking aanwezig. Hij staat met de groep aan de rand van een grasveld in het midden van het ereveld. Het regent al de hele dag. De paden zijn nat, het veld waar zojuist de openingsceremonie is geweest is platgetrapt en modderig door de vele voeten die eroverheen liepen. Het ruikt naar nat gras en dennennaalden.

Dkdan is vooral benieuwd naar de verhalen die hij straks te horen gaat krijgen. ‘Ik wil naar hen luisteren en horen hoe zij na de oorlog verder gingen. Ik kom ook uit de oorlog en ik moet ook verder.’ Hij kijkt om zich heen naar de stenen aan weerskanten van de grindpaden. ‘Hier hebben heel veel mensen hun leven verloren, net als nu in ons land gebeurt. De oorlog komt en neemt het leven. Dit is het resultaat.’

Een paar paden verder ontmoeten Zainab Osman en Johnny Dkdan ­Liane Bredée (84). Op het eerste gezicht vormen ze een willekeurig trio, maar ze hebben iets gemeen. Alle drie hebben ze huis en haard achter moeten laten. Bredée ontvluchtte in mei 1940 met haar ouders en stadgenoten Breda. De groep vluchtelingen zou overnachten in een school, maar Bredées vader vertrouwde het niet en trok verder met zijn gezin. Die nacht werd de school gebombardeerd en kwamen 56 Bredase vluchtelingen om het leven. Vooral ouders met jonge kinderen. De zesjarige ­Liane was in een klap al haar speelkameraadjes kwijt.

emotioneel

Bredée weet dus als geen ander wat Osman en Dkdan hebben moeten doormaken. ‘Je moet alles achterlaten en je in het onbekende storten. Het is maar afwachten wat er gaat gebeuren. Je weet niet hoe het volgende uur eruit zal zien’, zegt ze. ‘Ik voel me aan hen verwant, al heb ik het veel beter getroffen dan zij. Ik kon weer terug.’

De ontmoeting tussen Bredée en de vluchtelingen is emotioneel. ‘Waarom moeten mensen elkaar toch al die ellende aandoen. We zijn toch allemaal gelijk?’ zegt de 84-jarige vrouw.

Osman en Dkdan knikken. De 22-jarige Dkdan waardeert de manier waarop Bredée haar verhaal doorgeeft. ‘Als ik naar u kijk, zie ik mezelf in de toekomst. Dat maakt me heel dankbaar’, zegt hij. ‘Ik kijk naar u en ik ben zo blij.’ <

Ereveld Loenen ook voor militairen van internationale missies

Het Ereveld in Loenen is een erebegraafplaats voor Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen in Duitsland. De Nederlandse regering wilde hen na de oorlog thuisbrengen zodat ze niet meer op vijandelijk grondgebied lagen. Er liggen in het bosgebied met een totale oppervlakte van 17 hectare militairen, verzets­strijders, burgers, politieke gevangenen en slachtoffers van de Arbeitseinsatz, de gedwongen tewerkstelling.

Prinses Wilhelmina opende het Ereveld op 18 oktober 1949. Sinds de jaren tachtig zijn in Loenen ook burgers en militairen begraven die omkwamen tijdens internationale vredes- en humanitaire missies.

Het Ereveld in Loenen, nabij Apeldoorn, staat vooral bekend om haar indeling. Hier zijn geen velden vol strakke rijen van kruizen te vinden. In plaats daarvan zijn in de bosrijke omgeving paden aangelegd waar aan weerszijden stenen zijn geplaatst.

De herdenking Ereveld vol Leven markeert de start van de herdenkingsweek. Omdat het dit jaar 75 jaar geleden is dat de oorlog uitbrak in Nederlands-Indië, werden maandag zeven ereveldkruizen uit Java onthuld. De kruizen zijn per boot uit Java gekomen. Voor elk ereveld één. Ze staan symbool voor de ruim 25.000 slachtoffers die op de erevelden in voormalig Nederlands-Indië begraven liggen.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.