Hilversum
‘Kun je m’n bandje wat losser maken, pap? Mam doet het niet goed!’ In de ANWB-winkel in Hilversum gooit Suus (10) haar nek achterover zodat haar vader Thor Koning (48) het bandje van de inderdaad strak zittende skihelm iets ruimer kan stellen. Intussen komt zus Fien (12) aangedribbeld, eveneens met een witte skihelm op. Zij schudt haar hoofd om te testen of de helm ook dan op z’n plek blijft zitten. Moeder Elise Roggenkamp (45) kijkt lachend toe.
Het gezin uit Bussum is zich aan het voorbereiden op de krokusvakantie. Net als de afgelopen jaren vieren ze die op de ski’s in Oostenrijk. Ze zijn naar de ANWB-winkel gereden voor een tolvignet. Nu ze hier toch zijn, kopen ze meteen wat nieuwe wintersportspullen. Dit is een prima plek om in te slaan voor de vakantie, vinden de ouders. Ze zijn te spreken over het aanbod en de prijzen in de winkel, waar zij als ANWB-leden korting krijgen. ‘We hebben hier goeie slaapzakken gekocht, goedkoper dan bij de Perry.’
Het is druk in de winkel. Het is zaterdagmiddag, dat helpt, maar er is op alle dagen van de week een goede constante stroom van klanten, verzekert vestigingsmanager Marcel Gademans (51). Zelfs al ligt de winkel niet op een A-locatie, maar net buiten de loop van het winkelende publiek.
servicecentra
Eind vorige week kreeg Gademans te horen dat zijn baan geschrapt wordt, alsook die van zijn plaatsvervanger. De ANWB (omzet: 1 miljard euro) zegt jaarlijks 25 miljoen euro te verliezen op zijn retailactiviteiten, waarvan 10 à 11 miljoen op de 87 winkels. Nu gaat het mes in die tak. Van de 160 winkelmanagers moet een kwart weg. ‘Aan onze performance ligt het niet’, zegt Gademans. ‘Daar is niks mis mee.’
ANWB-woordvoerder Ad Vonk bevestigt dat de 800 winkelmedewerkers ‘hartstikke goed presteren’. Het aantal klanten stijgt. Van de 4,4 miljoen leden die de ANWB telt, komen er jaarlijks 1,7 miljoen naar de ANWB-winkels. Omdat ze meermaals per jaar komen en er ook weleens niet-leden komen, gaat het volgens de organisatie om 13 miljoen bezoeken per jaar.
‘En het is een redelijke afspiegeling van de bevolking’, zegt Vonk. ‘We zouden graag iets meer jongeren zien, maar het is zeker niet zo dat er alleen oude mensen komen.’
Omdat de winkels ook een dienstverlenende functie hebben en dus tevens fungeren als servicecentra, is het niet bezwaarlijk dat er geld bij moet, vindt de ANWB. Eén euro per ANWB-lid, oftewel 4,4 miljoen euro, dat mag het jaarlijks wel kosten. Maar een verlies van 10 à 11 miljoen euro is te fors.
Eén manager per winkel, plus een assistent-manager, het is niet meer van deze tijd en te duur. Dus komt er een nieuwe management-structuur, met clustermanagers die vermoedelijk ieder drie ANWB-winkels onder hun hoede krijgen.
De winkelmanagers en assistent-managers wier banen worden geschrapt, mogen solliciteren naar een managementfunctie nieuwe stijl. Voor veertig van hen is er sowieso geen toekomst meer bij de ANWB, althans niet als manager met bijbehorend salaris.
‘Elke reorganisatie biedt ook kansen’, zegt Gademans hoopvol. Hij zag de bui al van verre aankomen. ‘Het is vooral een kostenkwestie.
De ANWB wil weinig kwijt over de plannen voor zijn winkels. De gewone verkoopmedewerkers zijn nog niet ingelicht, legt Vonk uit. Dat gebeurt binnenkort. ‘Er is absoluut onrust onder het personeel.’ Zij hoeven volgens hem niet te vrezen voor hun baan; vooralsnog treft de reorganisatie alleen de leidinggevenden. ‘Het sluiten van winkels is nú niet aan de orde’, beklemtoont Vonk. ‘Dat is geen garantie.’
FNV-bestuurder Margot Steffens zegt te weten dat de ANWB zijn grotere winkels met een regiofunctie wil opwaarderen tot ‘sterlocaties’. Kleinere omliggende winkels zouden een bescheidener rol krijgen, die van ‘satellieten’. Klanten die ruime keuze verlangen in het artikelenaanbod en de dienstverlening (reisverzekeringen, reisadviezen et cetera), zouden dan naar een ‘sterlocatie’ moeten.
Twee managers per winkel is inderdaad veel, maar het echte probleem ligt niet in de winkels, menen Steffens en haar CNV-collega Aletta Bulsink. ‘De inkoop, de distributie, de overhead op het hoofdkantoor in Den Haag, kortom de hele ANWB-retaildivisie, moet overeind worden gehouden door de winkels’, zegt Bulsink.
hoofdkantoor
Kees Bregman (68), die net twee routekaarten heeft aangeschaft in de ANWB-winkel in Hilversum, denkt er precies zo over. Hij kent de ANWB als trouw lid, vaste klant van de winkel in Hilversum, gepensioneerd reisjournalist en als vrijwilliger. ‘Mijn vrouw en ik geven reisadviezen op beurzen en staan tijdens de Kampeerdagen bij een EHBO-post.’ Ook hij vermoedt dat het echte financiële probleem bij de landelijke organisatie in Den Haag zit. ‘Ik denk dat het enorme hoofdkantoor als een baksteen op de andere activiteiten drukt.’ <
De niet te stuiten opmars van het mobieltje eist na de vaste telefoon, het kompas en navigatiekastje nog een slachtoffer. Over vijf maanden kunnen automobilisten met panne niet meer terecht bij een praatpaal. De gele zuilen langs de weg worden op 1 juli uitgezet en in de twee maanden daarna weggehaald. Het zal de overheid een miljoen euro per jaar schelen.
Met de teloorgang van de praatpaal komt na 57 jaar een einde aan een stukje snelweggeschiedenis. De ANWB plaatste in 1960 bij wijze van proef de eerste noodtelefoons langs Rijksweg 13, de huidige A13. In 1968 besloot de regering een landelijk netwerk te financieren met zuilen om de twee kilometer langs de snelwegen. Twee jaar later installeerde Rijkswaterstaat de eerste palen langs Rijksweg 28 tussen Hoevelaken en Zwolle.
De proef-praatpalen bleken in een behoefte te voorzien. Van de weggebruikers die pech kregen op de Rijksweg 28 liep 41 procent naar de praatpaal om hulp te vragen. In 1974 werd de duizendste praatpaal, ontworpen door Philips en de Technische Hogeschool in Eindhoven, in bedrijf gesteld. Eind jaren negentig was het huidige netwerk met 3300 praatpalen voltooid.
Bij de ANWB heerst geen weemoed over het verdwijnen van de gele zuilen. De praatpalen verbonden pechvogels met de Alarmcentrale van de bond. ‘We zijn er trots op’, zegt woordvoerder Markus van Tol, ‘maar de praatpaal heeft zijn tijd gehad.’
Rijkswaterstaat denkt twee maanden nodig te hebben om de 3300 praatpalen te ontmantelen. ‘Er is voor gekozen ze in juli weg te halen, omdat het contract met de ANWB dan afloopt en er dan een verkeersluwe periode aanbreekt’, aldus Rijkswaterstaat. Samen met de ANWB gaat de dienst in een campagne weggebruikers wijzen op het verdwijnen van de praatpaal.
Van de afgedankte palen belandt een deel in musea, een ander deel zal worden verkocht aan Domeinen Roerende Zaken, waar zowel bedrijven als particulieren overtollige rijksgoederen kunnen kopen. Van de overige palen worden onderdelen hergebruikt en wordt het metaal omgesmolten.
ANWB-praatpaal wordt een museumstuk