Luister naar

Natuur: Het haasje op de maan

Nieuws
Heb je weleens gehoord van de ‘Oceaan der stormen’ of de ‘Zee van de koude’? Waarschijnlijk niet. Ze liggen dan ook niet op de aarde, maar op de maan. Op het maanoppervlak is geen druppel water te vinden, toch biedt een nauwkeurige kaart van de maan een heleboel zeeën.
-
zaterdag 9 maart 2019 om 03:00
Misschien heb je je weleens verbaasd over het grillige patroon van donkere vlekken dat je op de maan kunt zien.
Misschien heb je je weleens verbaasd over het grillige patroon van donkere vlekken dat je op de maan kunt zien. knnvws en Kees de Heer

Misschien heb je je weleens verbaasd over het grillige patroon van donkere vlekken dat je op de maan kunt zien. Sinds kort heb ik een nieuwe telelens, waarmee ik de maan beeldvullend kan portretteren. Nu kunnen we thuis op ons beeldscherm prachtige maanfoto’s bewonderen en weer volop discussiëren over ‘het mannetje op de maan’.

Ik heb lang niet genoeg fantasie om een menselijk gezicht te ontdekken in het patroon van donkere vlekken. Maar ik ken genoeg landgenoten die in twee ronde vlekken bovenin toch twee ogen zien, met een rare neus daaronder.

Andere mensen praten met bijna evenveel fantasie over ‘maria’ ofwel: zeeën. De grote vlakte aan de linkerkant heet ‘Oceaan der stormen’. Bij de vlekkenreeks op de rechterhelft horen namen als: ‘Zee van de koude’, ‘Zee der helderheid’, ‘Zee van de stilte’, ‘Zee van de nectar’, ‘Zee van de vruchtbaarheid’ en ‘Zee van de kentering’. Ik heb geen idee wie al deze namen heeft verzonnen en waar de naamgever zich door liet inspireren, maar ik kan me bij al deze namen eigenlijk net zo weinig voorstellen als bij het verhaal van het ‘mannetje’ op de maan.

De maanzeeën bevatten namelijk geen druppel water. Als je de maan met een verrekijker zou bekijken, kun je ook in de donkere vlekken enkele kraters ontdekken. Het gaat dus niet om watervlakten.

De donkere vlekken zijn wel de laagstgelegen gebieden en de heldere gebieden zijn hooglanden, met gebergten als lichtste stippen. Maar de maan kent geen beken en rivieren, laat staan zeeën of oceanen.

konijn uit de hoge hoed

Waar ik me wel wat bij kan voorstellen is de Aziatische manier van kijken naar de maan. In China zien ze geen mannetje, maar een haas. In Japan zien ze een konijntje. Het dier zit rechtop, kijkt naar links en zijn oren steken naar achteren. Als je graag in al die donkere vlekken een figuurtje wilt zien, tover dan een konijn uit de hoge hoed. ?

open huis bij sterrenwachten

Wil je de planeet Mars een keer mooi in het vizier krijgen? Wil je weleens turen naar de kraters op de maan? Wil je met een telescoop een blik werpen op het Zevengesternte of op een sterrennevel? Zo ja, doe dan mee aan de Landelijke Sterrenkijkdagen 2019.

Eind volgende week worden in Nederland weer de jaarlijkse sterrenkijkdagen gehouden. Op tientallen plaatsen is het publiek van harte welkom. Vrijwel alle sterrenwachten houden open huis op vrijdag 15, zaterdag 16 of zondag 17 maart.

Enthousiaste afdelingen van de Nederlandse Vereniging voor Weer en Sterrenkunde (NVWS) laten jong en oud kennismaken met de sterrenkunde. Zelfs allerlei particulieren laten hun buren meekijken door hun telescoop.

Zelfs bij bewolkt weer loont het de moeite om op pad te gaan. Er is vaak een programma dat niet van het weer afhankelijk is, met verhalen over sterrenkundige onderwerpen, demonstraties van telescopen, quizzen en modelbouw.

Het complete overzicht van alle activiteiten is te vinden op de website sterrenkijkdagen.nl. De meeste deelnemers doen niet alle drie de dagen mee. De toegang is veelal gratis, maar bij sommige sterrenwachten wordt een entreeprijs gevraagd.

rode planeet in het westen

De planeet Mars is nu elke avond te bewonderen. Deze planeet is stukken minder helder dan Venus en Jupiter, maar wel met het blote oog te zien. Mars oogt als een rode ster die niet knippert, vandaar de bijnaam ‘rode planeet’.

Het verschil tussen sterren en planeten is in één oogopslag te zien. Sterren twinkelen en flikkeren altijd een klein beetje, omdat het licht van sterren een ontzettend lange weg aflegt voordat het op ons netvlies valt en dit lichtstraaltje wordt zeer regelmatig even verstoord en onderbroken. Maar de planeten van ons zonnestelsel knipperen niet, omdat het zonlicht dat door deze planeten naar de aarde wordt gekaatst, een relatief korte weg aflegt.

De planeet Mars doet bijna twee jaar over zijn rondje om de zon, 687 dagen om precies te zijn. Jupiter doet daar bijna twaalf jaar over en Saturnus bijna dertig jaar. Omdat de omlooptijden fors verschillen, varieert ook de afstand van de aarde tot de planeten en daarmee hun helderheid. De planeet Mars is nog een maand lang een mooie avondverschijning in het westen.

natuurtip: turen naar maankraters

Als je met een verrekijker naar de maan kijkt, zie je ringbergen ofwel kraters. Deze kraters zijn ontstaan bij de inslag van ‘ruimtepuin’.

Vergelijkbare kraters ontstaan op het aardoppervlak bij de inslag van meteorieten. Volgens de kenners is de korst van de maan bij enkele grote inslagen blijkbaar opengescheurd, zodat vloeibaar gesteente kon uitlopen over de laagstgelegen gebieden. Daarbij zijn de relatief vlakke ‘zeeën’ ontstaan, die wij vanaf de aarde als vrij egale, donkere vlekken zien.

Om de kraters op de maan te bewonderen, kun je het beste rond het Eerste of Laatste Kwartier met een verrekijker turen naar de grens tussen de lichte en de donkere helft. De schaduwgrens loopt dan dwars door het midden van de maanschijf, waar de meeste en de mooiste kraters liggen. Zelfs relatief kleine structuren werpen dan een lange schaduw en vallen beter op. Bij Volle Maan kun je veel minder details zien, omdat er dan bijna geen schaduwen zijn. Tijdens het Eerste Kwartier en Laatste Kwartier werpen alle bergen hun langste schaduw en dan vallen ze stukken beter op. Het is Eerste Kwartier op donderdag 14 maart, 11.27 uur.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.