Luister naar

Arbeid belonen met geld moet, maar motiveert niet

Nieuws
Geld als beloning voor arbeid is broodnodig en belangrijk. Maar gebruik geld niet als middel om motivatie te kweken, gelukkig te maken of prestaties te bevorderen.
Rick Moeliker
dinsdag 30 januari 2018 om 03:00
Wie intrinsiek gemotiveerd is, vindt zijn werk, los van de beloning, leuk en belangrijk.
Wie intrinsiek gemotiveerd is, vindt zijn werk, los van de beloning, leuk en belangrijk. anp / Robin van Lonkhuijsen

Amsterdam

Kilian Wawoe, psycholoog aan de Vrije Universiteit (VU), vindt dat de tijd rijp is voor een nieuwe manier van belonen en beoordelen van werknemers. Want financiële beloningen werken niet in alle gevallen en beoordelingen slaan vaak nergens op. Maandagmiddag reageerden journalist Joris Luyendijk en neuroloog Erik Scherder tijdens een symposium aan de Vrije Universiteit op zijn ideeën.

Zeg Luyendijk en je zegt The City. De journalist sprak de afgelopen jaren honderden bankiers uit de Londense financiële sector. Vaak schrok hij, nog vaker was hij verbaasd. Bankiers bleken geen monsters te zijn. Wel werkten ze voor monsterlijke organisaties. En dat had alles met de beloningen te maken, vertelt Luyendijk. ‘Ze kregen een beloning voor verkeerd gedrag.’

beloning

Het neoliberale systeem in The City is simpel, legt de journalist uit. ‘Het gaat uit van het idee dat mensen egoïstische en rationele wezens zijn die pas uit hun luie stoel komen door een financiële prikkel. Dan krijg je door de onzichtbare hand van de vrije markt een rechtvaardig systeem, is de gedachte. Vaak werken banken daarom als volgt: ze nemen twee mensen aan voor dezelfde baan en aan het eind van het jaar mag degene blijven die het meeste geld in het laatje brengt. Dat werkt niet. Mensen zijn geen robots, maar gaan door deze manier van werken precies dat gedrag vertonen dat nodig is voor de bonus en het voorkomen van ontslag.’

Een mens is meer dan een rationeel wezen op zoek naar financiële prikkels, vindt Luyendijk. ‘Je hebt twee soorten mensen. Zij die intrinsiek ­gemotiveerd zijn; ze doen hun werk omdat ze het leuk en belangrijk vinden en zien het werk zelf als beloning. Die beloon je niet met geld. Geef ze een cursus om zichzelf te verbeteren, want dat willen ze. Je hebt ook de extrinsiek gemotiveerden; voor hen is het werk een middel voor een ander doel, status of geld bijvoorbeeld.’ Het probleem: een groot deel van de huidige beloningen bestaat uit geld en bedient enkel de extrinsiek gemotiveerden.

eerlijk delen

Precies op dat punt raakt het betoog van Luyendijk dat van Wawoe. De psycholoog vindt dat geld als beloning maar één doel dient: eerlijk ­delen. De rest moet je niet met geld willen belonen. Dat eerlijk delen is hard nodig, want van geld alleen word je niet gelukkig; een tekort aan geld maakt daarentegen wel ongelukkig. Scherder legt uit wat er ­gebeurt bij zo’n chronisch geld­tekort: de stress neemt toe, de ­remmingen nemen af en de kwaliteit van het brein taant.

In wat Wawoe ‘het oude belonen’ noemt, is geld meer dan een manier om eerlijk te delen. Als dat al gebeurt tenminste. Het wordt ingezet om prestaties te bevorderen, gelukkig te maken en te motiveren. Fout, zegt Wawoe. Dit kun je uitstekend met andere middelen bereiken. Een groepsbeloning, bijvoorbeeld. Of een sociale beloning, zoals het nomineren van een collega voor een bepaalde prijs.

De cijfertjes te belangrijk maken heeft nog een ander effect: we vinden het knap lastig iemand te beoordelen, ondanks de lange lijst met ­afvinkpuntjes. Goede feedback vraagt een eerlijk gesprek. ‘Werk daarom met een tweepuntenschaal: iemand voldoet wel of niet. Ga geen cijfer ­geven, want dat zegt vaak meer over de beoordelaar dan over de beoordeelde. En bedenk: goede feedback is vooral wat je tegen je partner over je collega zegt. Maar dan iets aardiger.’ <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.