Koeien groeten elkaar én mensen. ‘Ze maken een kort, brommend geluid’

Maastricht

‘Ik had nooit gedacht dat koeien zo complex kunnen communiceren’, zegt taaldeskundige Leonie Cornips. ‘Wist je bijvoorbeeld dat koeien je groeten als je de stal binnenkomt? Ze maken een kort, brommend geluid. Niet iedere koe groet je, maar als een het doet, dan gebeurt het maar een keer in korte tijd. Net als bij mensen als je erbij stilstaat. Het zou raar zijn om een tweede keer ‘hallo’ te zeggen tegen iemand die je vijf minuten geleden ook al gegroet hebt.’

Cornips van de Universiteit van Maastricht en NL-Lab in Amsterdam doet onderzoek naar interactie tussen mens en dier en dieren onderling. Haar onderzoek is genomineerd voor de Klokhuis Wetenschapsprijs. De winnaar krijgt de prijs in november uitgereikt tijdens het International Science Film Festival in Nijmegen.

‘De koeien groeten niet alleen de boer, maar ook elkaar’, vertelt Cornips over de eerste resultaten van haar onderzoek. ‘Ik heb een filmpje van een boerin die met haar koeien de kudde van haar buurman passeert. Je hoort dat haar koeien en de koeien van haar buurman elkaar gedag zeggen. Zelfs kalfjes groeten de koeien wanneer zij terugkomen in de stal. De volwassen koeien groeten niet terug, wat kan duiden op een hiërarchie tussen de dieren.’

mens té centraal

Een belangrijke inspiratie voor het onderzoek was het boek De soldaat was een dolfijn van filosoof Eva Meijer. ‘Volgens Meijer kijken wij naar dieren alsof zij niet weten wat ze doen, terwijl dit bevraagd kan worden. Als taalkundige vind ik dat heel erg interessant. Vanuit mijn werkveld heb ik namelijk meegekregen dat taal voorbehouden is aan de mens’, zegt Cornips.

De taalkundige vindt dat in haar vak de mens té centraal staat. ‘We krijgen mee dat taal uniek is aan de mens. Maar door dit onderzoek weet ik niet meer zeker of die benadering wel klopt.’

Is het bestuderen van koeien niet een taak voor biologen? Cornips is het daar niet mee eens. ‘Als taalkundige kijk ik door een andere bril naar dieren.’ Ze wijst de koe aan als voorbeeld. ‘In biologische literatuur staat zij meer bekend als een productiedier. Er wordt onderzoek gedaan naar hoe ze meer melk kan produceren, maar niet of ze een relatie kan leggen met de mens. Bij huisdieren, zoals honden, katten en zelfs cavia’s, weten we dat zij mensen groeten. Koeien doen dit ook. Ik moet nog onderzoeken of dit komt doordat koeien net als huisdieren met de mens samenleven.’ Cornips gaat de komende jaren nog door met haar onderzoek. Wat is het volgende dier wat zij wil onderzoeken? ‘Katten, maar dat is nog in de beginfase.’ <