‘Praten over eenzaamheid lucht erg op voor kinderen’. Hoe signaleer je als ouder dat je kind eenzaam is?
Utrecht
De coronacrisis zorgde ervoor dat kinderen van de ene op de andere dag thuis kwamen te zitten. Vanaf half maart volgden ze lessen via internet, meestal vanuit de eigen kamer. Omdat ook de sportclubs op slot gingen, schrompelde het sociale leven van jongeren in elkaar. Deze bizarre episode in het schoolleven leidde tot een toename van eenzaamheid onder kinderen, stelt De Kindertelefoon vast in een donderdag naar buiten gebracht onderzoek.
Kinderen mogen - anoniem - met welk probleem dan ook bellen naar de organisatie, waar in totaal zevenhonderd vrijwilligers actief zijn, vertelt directeur Roline de Wilde. ‘Maar ze kunnen ook chatten of via de website deelnemen aan een forumgesprek.’
Uit chats en forumtopics bleek dat gemiddeld 6,5 gesprekken per dag gingen over eenzaamheid, tegen vijf per dag over heel 2019 gerekend en vier in dezelfde periode (maart-mei) vorig jaar.
Om kinderen die zich eenzaam voelen te helpen, is De Kindertelefoon een campagne begonnen met als slogan een vraag: ‘Hoe gaat het met jou vandaag?’
Kinderen ervaren meer eenzaamheid in coronatijd. Hoe is dat mogelijk? Thuis zijn ze juist meer samen dan ooit.
‘Wat betreft eenzaamheid zien wij kinderen die al eenzaam waren, bij wie corona deze gevoelens versterkt, en kinderen die zich door corona voor het eerst eenzaam voelen. Zij geven aan de structuur van het dagelijkse school- en sportleven te missen en vooral de fysieke contacten met leeftijdsgenoten. Digitale contacten vinden zij minder prettig dan echte ontmoetingen op school of op de sportclub. Het punt is dat je niet alleen hoeft te zijn om je eenzaam te voelen. Dertig procent van de kinderen voelt zich eenzaam terwijl zij genoeg sociale contacten hebben. Wat zij missen, is iemand die er voor hen is, die interesse in hen heeft, die naar hen luistert.’
Hoe komt het dat zo iemand er niet is in hun leven?
‘Wij voeren 1500 gesprekken met kinderen per dag. Als iemand weet hoe moeilijk het is om te luisteren naar kinderen, dan zijn wij dat wel. Oordeelloos luisteren en doorvragen is lastig. Niet voor niets krijgen onze vrijwilligers daarvoor een training. Zeker als je dicht bij een kind staat, heb je al gauw de neiging in te vullen. Ouders schrikken soms terug als hun kind een geheim wil delen of gaat praten over iets waarmee hij of zij zit. Veel van zulke kinderen nemen contact met ons op. Zij denken dat eenzaamheid alleen bij oudere mensen voorkomt en dat zij dus raar zijn als ze zich eenzaam voelen. Sociale media wekken het idee dat iedereen een fantastisch leven heeft, behalve jij. Dat is natuurlijk niet het geval. Wij stellen kinderen gerust door aan te geven dat ze niet de enigen zijn met gevoelens van eenzaamheid.’
Wat ís eenzaamheid?
‘Dat is een subjectief gevoel waarbij iemand kwalitatief goede relaties mist. Eenzaamheid kent vele gezichten. Het kan zijn dat een kind het moeilijk vindt contacten te leggen en daardoor weinig vrienden heeft. Het kan zijn dat hij of zij zich buitengesloten voelt, wordt afgewezen door naasten of gepest. In een gezin kan veel aandacht gaan naar een ziek broertje of zusje. Het kan ook zijn dat een kind er chronisch last van heeft, wat kan leiden tot een depressie of zelfs zelfmoordgedachten.’
Verdwijnt bij kinderen die door corona te maken krijgen met eenzaamheid dat gevoel niet als het virus bedwongen is?
‘Waarschijnlijk wel, maar niet automatisch. Jongeren missen contacten met leeftijdsgenoten. Het is nu zomervakantie; er is nog steeds geen vaste structuur. En corona is nog niet over; in veel situaties gaat het leven op anderhalve meter door. Veel kinderen gaan niet op vakantie. Ze blijven thuis. Daarom vinden wij het zo belangrijk dat jongeren weten dat ze niet alleen rondlopen met het idee eenzaam te zijn.’
Neemt eenzaamheid onder kinderen toe?
‘Dat vind ik lastig om vast te stellen op basis van dit onderzoek. We weten uit eerder onderzoek dat de helft van de kinderen zich weleens eenzaam voelt. Maar willen we de vraag beantwoorden of er meer eenzame kinderen zijn, dan moeten we daar volgend jaar opnieuw onderzoek naar doen.’
Hoe signaleer je als ouder dat je kind eenzaam is?
‘Wat je als ouder, opa of oma, leraar of andere vertrouwenspersoon kunt doen, is de vraag stellen van onze campagne: Hoe gaat het met jou? En dan luisteren en doorvragen en niet bang zijn of schrikken. Het is belangrijk dat je open vragen stelt: wat kan ik voor je doen, wat kun je zelf doen om lekkerder in je vel te zitten? Begin met een hoe- of een wat-vraag.’
U houdt alleen een onlinecampagne. Dus geen krantenadvertenties of tv-spotjes. Waarom?
‘We hebben de campagne opgezet met jongeren. Zij zitten de hele dag op sociale media. Via deze kanalen kunnen wij hen het beste bereiken. Wij hebben er korte, informatieve filmpjes op gezet. Op onze website staat een aparte pagina over eenzaamheid.
Verder kunnen kinderen van twaalf tot achttien jaar op ons forum in contact komen met leeftijdgenoten. Onze belangrijkste boodschap: maak eenzaamheid bespreekbaar. Dat lucht enorm op.’ <
