Psychiater met dwang opent café over dwang. ‘Ik beleef een mug als een olifant’

Groningen

Wat zijn dwangklachten?

‘Een dwang is een enorme onrust vanbinnen. Waarvan je verstandelijk weet: ik beleef een mug als een olifant. De meeste mensen kunnen daar goed mee omgaan, maar mensen met een dwangstoornis niet. Die blijven twijfelen. Als ze op een rotonde rijden met de auto, denken ze even later bijvoorbeeld dat ze iemand per ongeluk aangereden kunnen hebben. Ze keren dan terug om dat te checken. Dat terugrijden helpt even, maar maakt ze tegelijk gevoeliger voor meer mogelijke onvolkomenheden. Op de langere termijn verstoort het hun dagelijks leven en welbevinden, want zoiets gaat de hele dag door. Sommigen maken controlerondes van drie uur voor ze naar bed gaan. Dan checken ze of het licht wel echt uit is door hun hand onder de lamp te houden. Zintuigen en verstand worden niet meer vertrouwd.’

Hoe ontstaan die klachten?

‘Dat weten we niet precies. Wel dat erfelijkheid een belangrijke rol speelt. Hoe het zit met de invloed van omgevingsfactoren weten we niet. Graven in het verleden heeft weinig zin, heb ik ontdekt. Daar vind je niks. Zelf kreeg ik het rond mijn zeventiende. Mijn vader was toen ongeneeslijk ziek en ik kreeg een strenge, christelijke opvoeding. Daar had het niet mee te maken, besefte ik toen ik een patiënt van zestien met dezelfde klachten kreeg met een springlevende vader en geen strenge opvoeding. Dwang zit ingebakken in je brein, ik zeg weleens: je loopt tegen de chemie van je brein aan.’

Hoe is de behandeling van dwangklachten?

‘Dat gebeurt met medicatie en/of cognitieve gedragstherapie. Doel is om de dwang tot hanteerbare proporties terug te brengen, te streven naar het verdragen van imperfectie. De ziektelast kan groot zijn: er zijn mensen die hierdoor geen gezin kunnen hebben of werk.’

U kampt zelf al veertig jaar met dwangklachten.

‘Klopt, gelukkig niet in de mate dat ik er niet door kan werken. Door erover te praten, hoop ik bij anderen schaamte weg te nemen. Ik ben er zelf ook bewust mee naar buiten gekomen door een boek over deze nare stoornis te schrijven. Ik dacht: Als een professional zich al schaamt, hoe lastig is het dan wel niet voor de patiënt? Mijn welbevinden is door medicatie sterk verbeterd. Maar het is geen dag weg, ik zie het als jeuk in mijn hoofd: voortdurende onrust. Er zijn mensen die in deze coronatijd niet naar buiten durven, omdat ze denken dat ze door hun schuld anderen kunnen besmetten en zo hun dood op hun geweten kunnen hebben. Zover gaat het. Je hebt allerlei vormen van dwang, bijvoorbeeld ook in de vorm van gedachten over ongewenst seksueel gedrag of godslastering.’

Waarom dit platform?

‘Een dwangstoornis wordt vaak onvoldoende herkend of erkend. Er is veel schaamte, terwijl juist lotgenotencontact de lijdensdruk vermindert. Dat weet ik van eerdere fysieke bijeenkomsten. In deze coronatijd is deze vorm, te vinden via www.ocdcafe.nl, een prima laagdrempelig alternatief daarvoor.’