Rutger Bregman in brief aan Nederland: 'Overstromingsgevaar!'

Utrecht

‘Willen we ons land behouden, dan moeten we strijd leveren’, waarschuwt Bregman in het pamflet, dat gratis verkrijgbaar is op internet en verspreid wordt via de nieuwssite van de Correspondent. Volgens de jonge schrijver loopt het laaggelegen Nederland in de nabije toekomst groot gevaar. Hij sprak hierover zeven wetenschappers en was ‘verbijsterd over hoe openhartig zij spreken over het scenario waarin we grote delen van Nederland moeten opgeven’. Om laaggelegen steden als Den Haag, Leiden, Delft en Amsterdam te redden, moeten de uitstoot van broeikasgassen naar nul, en wel zo snel mogelijk.

Diverse deskundigen reageren met instemming, maar ze gaan niet allemaal even ver. We gaan niet ten onder, suste de nationale Deltacommissaris Peter Glas in een reactie; nu niet, en ook niet binnen een eeuw. Maar, zegt hij ook, de zee kan wel echt sneller gaan stijgen dan we nu denken. Nederland heeft, zegt Glas, daarbij een uitstekende uitgangspositie om zich nog tijdig aan te passen. Klimaatwetenschapper Marjolein Haasnoot van Deltares geeft aan vanaf ongeveer 2050 een versnelling te verwachten die noopt tot aanpassingen.

Prof. dr. Maarten Kleinhans, aardwetenschapper aan de Universiteit Utrecht, is er evenmin gerust op. ‘Het is Bregmans bedoeling ons wakker te laten schrikken. Dat is hard nodig. Hij heeft gelijk, ik deel zijn gevoel voor urgentie. Want er gebeurt nu veel te weinig om ons voor te bereiden op de komende zeespiegel- en rivierstijging. En dat gaat ons gigantische problemen opleveren, in omvang niet te vergelijken met wat ons eerder is gebeurd, ook niet met 1953. De uitstoot van koolstofdioxide moet wereldwijd sneller richting nul.’

‘De komende crisis is veel groter en unieker dan we nu denken.’

Nederland doet nu te makkelijk over wat er op ons afkomt, zegt Kleinhans. ‘De klimaatontkenners maken veel lawaai. Het grote gevaar is dat we vast blijven zitten in de retoriek dat we vroeger toch ook ‘altijd’ de strijd tegen het water wonnen. En dat dat dus straks ook weer lukt. Maar dat is nog de vraag! De lessen die we leerden in de strijd tegen het water, met name vanaf de middeleeuwen, waren hard en noodgedwongen. En die lessen kwamen pas nadat we eerst enorm grote fouten hadden gemaakt. Dat begon met het verlies van de Biesbosch in 1421, drie eeuwen ná de aanleg van de dijkringen! Zo briljant waren we dus niet. Bovendien is de komende crisis veel groter en unieker dan we nu denken.’

zeewierlandbouw

Tegelijk denkt ook professor Kleinhans niet dat Nederland over honderd jaar onder water staat. ‘Maar de veranderingen die op ons afkomen, zijn wel zo groot dat we het niet redden als we niet nu al gaan nadenken over alternatieven om ons landschap in te richten.’ Hij pleit voor meer ontpolderen, meebewegen met de zee en de rivieren, wonen op terpen in sommige kustgebieden, zoutbestendige landbouw (zeewier) en het aanleggen van wisselpolders. ‘Nederlanders moeten gaan beseffen dat dat geld kost. En hoe langer we wachten, hoe hoger dat bedrag. Maar in deze noodzakelijke bewustwording slaan de huidige regeringspartijen nog volkomen de plank mis.’

Heeft Bregman goed gedaan aan deze open brief? ‘We zullen zien. Alles wat het debat op gang krijgt, is welkom. Ik zou ook niet meer weten hoe we de Nederlanders anders nog wakker krijgen. Er zijn al tv-series geweest, filmpjes, debatten en ingewikkelde rapporten. Ik hoop maar dat nu zo’n wellicht wat bombastisch verhaal van een successchrijver effect heeft.’ Kleinhans sluit niet uit dat Groningers en Friezen over enkele decennia alvast weer op terpen gaan wonen. ‘Noord-Nederlanders zijn vooruitstrevende, nuchtere mensen die van aanpakken houden en hopelijk openstaan voor de transitie in landgebruik en energie, die nodig is.’ <