Felle kritiek op cadeau als zwangere inenting weigert
De actie leverde de afgelopen dagen op sociale media een storm aan protesten op. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd bekijkt of de actie de volksgezondheid in gevaar brengt.
Valkenswaard
Laat je niet inenten als je zwanger bent. Die oproep komt van Eva van Zeeland van Miss Natural, een onlineplatform over natuurlijk leven en biologisch eten. Samen met blenderleverancier Versapers bedacht ze daarom een actie om aanstaande moeders op andere gedachten te brengen. Wie afziet van vaccineren, maakt na betaling van 8,50 euro inschrijfkosten kans op een blender ter waarde van 399 euro. Een deelneemster zou zo haar immuunsysteem kunnen verbeteren met gezonde voeding.
Met deze campagne staken de initiatiefnemers deze week een nieuwe lont aan in het vaccinatiedebat, dat van oudsher felle voor- én tegenstanders van inenten kent. Stevige kritiek op de actie begon met een tweet van kinderarts Jan Peter Rade van het UMCG maandag. ‘Stop dit a.u.b.’, twitterde hij naar Van Zeeland: ‘Op onze IC liggen kinderen dood te gaan door ziekten die door vaccinatie hadden kunnen worden voorkomen. Jullie spelen met kinderlevens door dit soort absurde acties!’
Zijn tweet leverde een kettingreactie op. ‘Het begon als een sneeuwvlokje, maar inmiddels is hij 215.000 keer gezien’, blikt hij terug. ‘Ik kreeg enorme bijval vanuit de zorg, maar werd door anti-vaxxers uitgemaakt voor farmahoer.’
bewustzijn
Van Zeeland, die zichzelf presenteert als ‘orthomoleculair vruchtbaarheidscoach’, had niet voorzien dat haar actie zo veel zou losmaken, vertelt ze. ‘En het zijn niet alleen negatieve reacties. Mij gaat het erom dat we bewustzijn creëren over de vraag hoe veilig vaccineren is. Ik wil dat mensen de bijsluiters gaan lezen. Want wie leest al die kleine lettertjes? Toch is het belangrijk. Vergeet niet dat er ook kinderen bestaan met vaccinatieschade.’
In haar campagne richt ze zich op de 22-wekenprik, die sinds december in het Rijksvaccinatieprogramma is opgenomen. Bedoeld om kinkhoest, difterie en tetanus tegen te gaan, zowel bij moeder als het ongeboren kind. ‘Juist als je zwanger bent wil je toch opletten wat je doet? Deze prik is niet getest op gevolgen voor zwangere vrouwen’, stelt Van Zeeland. ‘Je laat toch niet klakkeloos iets inspuiten waarvan het langetermijneffect niet bekend is? Toen ik zwanger was, speelde de Mexicaanse griep. En toen werd opgeroepen tot vaccinatie. Uit de bijsluiter begreep ik dat hij niet geschikt was om te nemen door mensen die jonger dan 6 maanden zijn.’
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu noemt de bewering van Van Zeeland dat er niets bekend zou zijn over het langetermijneffect onjuist. ‘Er is internationaal gezien ruime ervaring mee’, reageert RIVM-woordvoerder Harald Wychgel. ‘De prik wordt op grote schaal toegepast en wordt al heel lang gebruikt in Engeland en België. Als er ook maar enigszins twijfel was geweest, had de Gezondheidsraad de prik niet toegelaten in Nederland. Op onze website is een uitgebreide literatuurlijst te vinden van studies.’
De blenderactie vindt het RIVM ‘merkwaardig’.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft inmiddels laten weten een onderzoek te starten naar de vraag of mensen op deze manier tot ander gedrag mogen worden aangezet. D66, SP en PvdA gaan Kamervragen stellen.
Kinderarts Rade: ‘Ik vind het niet erg dat Van Zeeland een blender wil weggeven, maar het nepnieuws dat deze zelfbenoemde expert vervolgens verspreidt, is veel kwalijker. Vaccineren is bewezen effectief en veilig. Ze mag in haar eigen bubbel leven, maar moet geen onzin verspreiden.’
De vaccinatiegraad neemt langzaam af, maar is met 92 procent nog hoog genoeg in Nederland. Dat is ook noodzakelijk: ‘Groepsimmuniteit levert niet-gevaccineerden bescherming. Ook kinderen die niet ingeënt kunnen worden, omdat ze bijvoorbeeld leukemie hebben, worden zo beschermd. In Nederland is geen kinderarts die zijn of haar eigen kinderen niet heeft ingeënt. Dat komt doordat wij weten hoe ernstig ziekten kunnen verlopen en we weten dat vaccineren veilig is.’
Volgens Van Zeeland draait haar actie daarom niet om het winnen van een blender. ‘Het had ook een airfryer kunnen zijn; toevallig ken ik deze slowjuiceleverancier.’
Dat ze een ‘lokkertje’ inzet om mensen op andere gedachten te brengen, vindt ze normaal. ‘De industrie doet dat ook. Toen meisjes zich in 2009 lieten inenten voor HPV, werden er iPods verloot.’
Dat er zo veel emotionele reacties van voor- en tegenstanders zijn gekomen, heeft volgens haar te maken met het feit dat ‘iedereen het beste wil’ voor zijn of haar kind. Spijt heeft ze niet van de actie. ‘Ik ben blij dat erover gepraat wordt.’
De helft van de honderd beschikbare blenders is inmiddels vergeven, meldt ze.
ook geen parachute
Kinderarts Rake heeft met Van Zeeland geen direct contact gezocht om zijn ongenoegen te uiten. ‘Dat is niet mijn taak. En in discussie gaan heeft geen zin. Als iemand denkt dat-ie kan vliegen, begin je ook niet over het nut van een parachute. Met twijfelende ouders zoek ik wel het gesprek, maar als anti-vaxxers desinformatie verspreiden moet je soms een klap uitdelen. Voor mij is het belangrijk dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en staatssecretaris Paul Blokhuis nu gaan nadenken, hoe je verspreiding van informatie die de volksgezondheid kan schaden, kan tegengaan. Er moet jurisprudentie ontstaan in hoeverre mensen nepnieuws over volksgezondheid mogen verspreiden.’
Staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid laat op Twitter weten: ‘Elk jaar worden 170 baby’s met kinkhoest in het ziekenhuis opgenomen. Daarom hebben we de 22-wekenprik voor zwangeren. Praat met je verloskundige/arts als je vaccinatievragen hebt. Zij prikken dit soort fantasieverhalen snel door met echte deskundigheid.’ <
