Zandbank Oosterschelde gered voor trekvogels en zeehonden

Burgh-Haamstede

Vogelparadijs Roggenplaat in de Oosterschelde heeft te lijden onder zandhonger, van de 1900 hectare is al 300 hectare verdwenen. Elke keer bij eb neemt het aflopende water een laagje zand mee van de zandbank. Die is van groot belang voor de miljoenen trekvogels die via de Zeeuwse Delta naar Afrika of juist naar het hoge noorden vliegen.

‘De vogels profiteren van het laag tij om er in een uurtje of vijf hun buik vol te eten’, vertelt boswachter Paul Begijn van Natuurmonumenten.

‘In enkele weken tijd komen ze er weer op krachten om hun verre reis voort te zetten.’

Zeehonden vinden hier rust en de ­gewone zeehond werpt op deze plek in het voorjaar zijn jongen. Als de zandplaat ook bij laagtij niet meer boven water uitkomt, ­verliest hij die functie.

herstelwerk

Daarom werkt baggeraar Boskalis sinds begin oktober in opdracht van Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat aan herstel van de zandbank die onderdeel is van het Natura 2000-gebied.

Op zeven plaatsen wordt er dertig tot honderd centimeter zand opgebracht, zodat de zandbank niet onder water verdwijnt en de vogels en zeehonden deze fourageer- en rustplaats niet verliezen.

Dat de zandbank steeds lager wordt is geen verrassing. Al in de jaren zeventig, toen besloten werd de Oosterscheldekering te bouwen, was bekend dat de getijdenplaten daarvan te lijden zouden hebben.

Bij elkaar wordt 1,65 miljoen ku­bieke meter zand verplaatst. Met een sleephopperzuiger wordt het weggehaald van de bodem van de Roompotgeul even ten zuiden van de Roggenplaat.

Elke drie uur wordt 3000 kuub via een buis vanaf het water naar de verste punten van de zandbank geperst, waar draglines en bulldozers het op zijn plaats brengen, vertelt Eric van Zanten van Rijkswaterstaat.

arbeidsintensief

Dit is een kostbare en arbeidsintensieve klus. Niet alleen wordt dag en nacht doorgewerkt om het werk voor de kerstdagen geklaard te hebben. Ook moet twee keer per etmaal, bij hoog water, alle materieel op een ponton in veiligheid worden gebracht zodat het niet door het zeewater wordt overspoeld. Met het werk, dat over 25 tot vijftig jaar opnieuw nodig is, is 12,3 miljoen euro gemoeid.

Ongeveer tien procent van de zandplaat wordt verhoogd. De zeven plaatsen waar dat gebeurt, zijn zorgvuldig uitgezocht. De opgehoogde delen moeten bij eb namelijk zeker vijf uur droogstaan om de vogels gelegenheid te geven voldoende te eten.

rustplaatsen

Belangrijke en kwetsbare stukken natuur moesten onaangetast blijven, net als de rustplaatsen voor de gewone en de grijze zeehond. Stukken die sterk aan erosie onderhevig zijn, kwamen niet in aanmerking en verder moest rekening worden gehouden met de mossel- en oesterkwekerijen. Die mochten niet onder het zand komen en evenmin mocht het water bij de kwekerijen te troebel worden.

Hoewel hierover tot aan de Raad van State is geprocedeerd, achtte die de genomen voorzorgsmaatregelen voldoende om het werk door te laten gaan. Het werk wordt in de winter gedaan omdat er dan geen zee­vruchten worden geveild, aldus Van Zanten. <