Bibliotheken trekken meer publiek, ondanks dalend ledenaantal
Den Haag – Leeuwarden
Vorig jaar bezochten 62,6 miljoen mensen een openbare bibliotheek. Dat is 5 procent meer dan in 2017. Dat blijkt uit de gegevens die de Koninklijke Bibliotheek (KB) verzamelt. Bibliotheken hebben wettelijk de taak bij te dragen aan de persoonlijke ontwikkeling en het verbeteren van de maatschappelijke kansen van hun publiek. Vroeger deden ze dat vooral door het beschikbaar stellen van informatie. Tegenwoordig zetten ze steeds meer middelen daarvoor in, zoals het organiseren van allerlei activiteiten als taalcafé’s, debatavonden of lezingen. In 2018 werden er ruim 200.000 van dat soort activiteiten georganiseerd. In 2017 waren dat er nog 145.000, in 2014 nog maar 72.000. Ongeveer een derde van alle activiteiten had te maken met leesbevordering en literatuur, ruim 40 procent met onderwijs en educatie.
informatieschaarste
De rol van de bibliotheek verschuift daarmee, constateert de KB. ‘Vroeger hadden we te maken met informatieschaarste en was de bieb er vooral om informatie beschikbaar te stellen’, zegt Elma Lammers van de KB. ‘Tegenwoordig hebben we een overvloed aan informatie en is de rol van de bieb juist de mensen te helpen de informatie te vinden die ze nodig hebben.’ De daling van het aantal bibliotheekleden zet nog onverminderd door, blijkt uit de vandaag gepubliceerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Er waren in 2018 3,6 miljoen mensen lid van de bieb, dat zijn er 69.000 minder dan in 2017. Samen leenden zij 63 miljoen papieren boeken, 4 miljoen minder dan in 2017. Digitale middelen worden wel vaker uitgeleend. Zo steeg het aantal geleende e-books met 300.000 tot bijna 3,5 miljoen en het aantal gedownloade luisterboeken met 900.000 naar 1,3 miljoen.
Hans van der Veen, directeur van dbieb Leeuwarden, die dit voorjaar werd uitgeroepen tot de beste bibliotheek van Nederland, herkent de ontwikkelingen die de cijfers laten zien. ‘De tijd van de bieb als uitleenfabriek hebben we wel gehad. Bibliotheken doen veel meer dan dat. Wij kiezen heel duidelijk voor ondersteuning van het onderwijs, bijvoorbeeld met ons programma “De bibliotheek op school”. Maar we doen ook dingen op het gebied van het sociaal domein.’
Die verschuiving vindt hij een goede zaak, omdat bibliotheken daarmee werken aan de maatschappelijke opdracht die ze hebben. ‘Mensen op weg helpen te participeren in een steeds complexere samenleving wat betreft taalvaardigheid, leesvaardigheid of digitale vaardigheden. Het voelt goed dat we op die manier ertoe doen.’
Inmiddels hebben de bibliotheken zichzelf weer relevant kunnen maken, denkt Van der Veen.
‘Het bibliotheekgebouw is hier ook een sociaal knooppunt. Er komen 360.000 mensen per jaar. Om te lezen, te studeren, koffie te drinken of elkaar te ontmoeten. Het is de huiskamer van de stad.’ <
