Rechter acht vele duizenden verkeersboetes onrechtmatig
LEEUWARDEN - Boetes mogen niet automatisch worden opgelegd door een computersysteem waaraan geen agent te pas komt, oordeelt het gerechtshof in Leeuwarden.
De uitspraak betekent dat alleen al vorig jaar 280.000 bekeuringen voor een totaalbedrag van circa 109 miljoen euro onrechtmatig zijn uitgeschreven.
Het automatisch opleggen van boetes, bijvoorbeeld via flitspalen, heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Het gerechtshof Leeuwarden trekt hier nu een grens: de computer mag het niet geheel overnemen. Altijd moet te achterhalen zijn welke individuele opsporingsambtenaar de sanctie heeft opgelegd.
Dat was tot enkele dagen geleden niet het geval bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW), die controleert of autos verzekerd zijn. De RDW heeft zijn werkwijze bij het automatisch opleggen van bekeuringen inmiddels aangepast. Onduidelijk is in hoeverre beboete burgers hun geld terugkrijgen van justitie. We bestuderen wat deze uitspraak betekent voor zaken die nog openstaan, zegt een woordvoerder van het Landelijk Parket Team Verkeer van het Openbaar Ministerie (OM). Voor zaken van jaren her, die onherroepelijk zijn geworden, heeft deze uitspraak geen gevolgen.
boetes
In het RDW-kantoor aan de rand van Groningen stellen computers doorlopend vast of in Nederland geregistreerde autos verzekerd zijn. Verzekeraars zijn verplicht kentekengegevens van hun klanten automatisch te delen met justitie. Zo gaat het al jaren, maar sinds een wetswijziging in 2011 is er sprake van 100 procent handhaving.
Handhaving gaat gepaard met een miljoenenopbrengst: vooraf wordt met het OM afgesproken hoeveel boetes er dat jaar worden opgelegd. 280.000, was het streven in 2013. Dat halen we ook, zegt de woordvoerder van het OM. Wanneer een auto niet verzekerd blijkt, stuurt de RDW-computer automatisch een melding naar het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), waar een acceptgiro uit de printer rolt: 390 euro.
ambtenaar 404040
Op al die tienduizenden verzekeringsboetes stond tot voor kort dezelfde code: 404040. Dat staat voor het registratienummer van de opsporingsambtenaar die de boetes uitdeelt. Want alleen opsporingsambtenaren mogen een bekeuring opleggen, schrijft de wet voor. Maar na een klacht van een gedupeerde burger wilde het gerechtshof weten: wie is eigenlijk ambtenaar 404040?
Die bestaat niet, moest de RDW toegeven. Code 404040 betekent dat de controle gedaan is door middel van registervergelijking. Met andere woorden: het gaat hier om een computer.
De RDW benadrukt dat alle boetes automatisch zijn opgelegd, maar altijd onder bevoegdheid van de teamleider Handhaving. Dit is geen computer, maar een medewerker van vlees en bloed en zijn persoonlijke code als opsporingsambtenaar is 6009230/2. Het hof neemt hier geen genoegen mee.
