Waarom Kamp aan de gaskraan draait
De ministerraad spreekt morgen over de gasboringen in Groningen. Alles wijst erop dat minister Henk Kamp (Economische Zaken) zal besluiten de gaswinning in het gebied terug te schroeven. Hij komt daarmee tegemoet aan de wens van bewoners uit het gebied. Zij kregen de afgelopen jaren te maken met steeds meer aardbevingen.
Het terugschroeven van de gasproductie slaat een gat in de rijksbegroting, maar er zijn twee belangrijke argumenten om er toch voor te kiezen.
1. De gasprijs is laag
Op korte termijn kost het reduceren van de gaswinning de staat veel geld. De NOS sprak gisteren op basis van Haagse bronnen over een kostenpost volgend jaar van 0,6 tot 1,5 miljard. De opbrengsten van de gaswinning gaan voor 91 procent naar de staat, zegt Rien Herber, hoogleraar geo-energie aan de Rijksuniversiteit Groningen en voormalig adjunct-directeur bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Het levert de staat per jaar 12 tot 13 miljard op. Als Kamp de winning vermindert, heeft dat dus direct een fors effect op de begroting. De NAM heeft daarnaast langetermijncontracten voor export afgesloten. Als je die opzegt, krijg je een boete.
Er zijn echter ook macro-economen die stellen dat het voordelig is de jaarlijkse gasproductie te verminderen. De gasprijs is momenteel niet zo hoog, zegt Jan Willem Velthuijsen, hoogleraar financiering en controlling in de energiesector aan de Rijksuniversiteit Groningen. Als je het gas langer in de bodem laat zitten, verdwijnt de waarde ervan niet. Er zijn economen die verwachten dat toekomstige generaties er veel meer van kunnen profiteren.
Het financiële argument speelt een rol, maar in principieel bedenkelijk, vindt Jewan de Goede, advocaat van de Groninger Bodem Beweging. Het gaat dan puur om een belangenafweging. Wil je geld verdienen over de rug van de Groningers?
2. Er is een verband tussen de boringen en het aantal aardbevingen
Vermindering van de gasproductie leidt tot evenredige vermindering van het aantal aardbevingen, stelde het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) afgelopen najaar vast in een onderzoek. Het SodM adviseerde daarom de gaswinning zo snel mogelijk en zo veel als mogelijk en realistisch is, terug te brengen. Aanhoudende protesten van de Groningse bevolking versterken dit pleidooi. Dat Kamp zou kiezen voor reductie van de gasboringen, lag voor de hand, zegt De Goede. Alle onderzoeken kwamen tot de conclusie dat dat de beste optie is. Voor de minister wordt het dan wel heel moeilijk om door te gaan op de huidige weg.
Maar de gasproductie kan niet van het ene op het andere moment teruggeschroefd worden. De aardbevingen ontstaan namelijk door gasdrukverschillen, zegt Herber. Je kunt niet zomaar alle gaskranen 30 procent dichter draaien. Er zijn ongeveer 300 putten en als je aan de verkeerde kraan draait, kunnen de aardbevingen juist erger worden. Er zal dus eerst een model ontwikkeld moeten worden en dat kost veel tijd.
Volgens Velthuijsen voeren geologen verhitte debatten over het effect van verminderde gaswinning. Ik hoor daar heel verschillende verhalen over, zegt hij. Sommigen zeggen dat aardbevingen direct afnemen als de gaskraan iets wordt dicht gedraaid, anderen betwijfelen dat. We weten het gewoon niet precies.
Het is een misverstand dat de aardbevingen zullen stoppen als er minder wordt geboord, zegt Herber. De bevingen ontstaan doordat de gasdruk op het gesteente afneemt. Als je het gas in een langzamer tempo wint, zullen aardbevingen elkaar wellicht minder snel opvolgen. Maar ze verdwijnen niet en worden ook niet minder ernstig. Want het effect van gaswinning op de bodem blijft uiteindelijk hetzelfde.